کم بخور، همیشه بخور/ تنظیم: فاطمه معاونیان
قال الصّادق (علیه‌السلام): «کَثْرَهُ النَّوْمِ یَتَوَلَّدُ مِنْ کَثْرَهِ الشُّرْبِ وَ کَثْرَهُ الشُّرْبِ یَتَوَلَّدُ مِنْ کَثْرَهِ الشِّبَعِ وَ هُمَا یُثَقِّلَانِ النَّفْسَ عَنِ الطَّاعَهِ وَ یُقْسِیَانِ الْقَلْبَ عَنِ التَّفَکُّرِ وَ الْخُضُوعِ؛ بسیار خفتن، از نوشیدن بسیار، و بسیار نوشیدن، از سیری فراوان، زاده می‌شود و این دو، انسان را نسبت به فرمانبری از خدا سنگین می‌کنند و دل را سخت‌تر از آن می‌کنند که تفکّر و خضوع داشته باشد». (مصباح الشریعه، ص۲۵۳؛ بحارالانوار، ج۷۶، ص۱۸۹، ح۱۸).
قال لقمان (علیه‌السلام) ـ لابنه ـ : «یا بنی، إذا امتلأت المعده نامت الفکره و خرست الحکمه و قعدت الأعضاء عن العباده؛ لقمان(علیه‌السلام) ـ خطاب به پسرش فرمود: پسرم! اگر معده پُر شود، اندیشه به خواب می‌رود، حکمت لال می‌شود و اندام‌ها از عبادت فرو می‌نشینند». (تنبیه الخواطر، ج۱، ص۱۰۲؛ جامع الاخبار، ص۵۱۶، ح۱۴۵۶.
امام علی (علیه‌السلام) فِی الحِکَمِ المَنسوبَهِ إلَیهِ: «من شبع عوقب فی الحال ثلاث عقوبات یلقى الغطاء على قلبه و النعاس على عینه و الکسل على بدنه؛ هر که سیر شود، در همان دم، سه کیفر (مجازات) می‌بیند: بر قلب او پرده افکنده می‌شود، بر چشمش خواب آلودگی می‌افتد و بر بدنش سستی چیره می‌گردد». (شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۳۲۰، ح۶۷۴).
امام صادق (علیه‌السلام) : «إِنَّ الْبَطْنَ لَیَطْغَى مِنْ أَکْلِهِ وَ أَقْرَبُ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ مِنَ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ إِذَا خَفَّ بَطْنُهُ وَ أَبْغَضُ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا امْتَلَأَ بَطْن؛ شکم با خوردن، سرکش می‌شود. نزدیک‌ترین حالت بنده به خداوند، هنگامی است که شکمش سبُک باشد و دورترین حالت بنده از خداوند نیز آن هنگام است که شکمش پُر باشد». (الکافی، ج۶، ص۲۶۹، ح۴؛ المحاسن، ج۲، ح۱۷۰۷).
ما باید طوری در دنیا بهره ببریم که گویی در لحظه بعد بهره ای نیست. دنیا فانی است و قدر امور فانی را باید دانست! راه آخرت از دنیا می‌گذرد ولی دنیا گذراست پس برای آخرت طوری عمل کنید که گویی فردا می‌میرید. کسانی که در دنیا در زمان حال زندگی می‌کنند و گذشته و آینده را وا می‌گذارند، در واقع در دنیا برای آخرت عمل می‌کنند.
در خوردن غذاهای دنیا باید طوری باشیم که از فکر غذاهای بعدی خارج شده باشیم. طمع و حرص سبب بد خوردن می‌شود. دنیا متاع است و باید از آن متمتع شد ولی نه از همه‌ی آن؛ بلکه آن‌چه که روزی ما می‌شود را باید قدر دانست و با لذت و عشرت خورد. اسراف یعنی از حد گذشتن و حدود هم شامل گذشته و هم آینده می‌شود. می‌گویند بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید؛ یعنی در حال و با حال بخورید و بیاشامید. طمع و حرص به لقمه‌ای که مقابل ما نیست اسارت می‌آورد. ما لقمه ای را که در اختیارگرفته‌ایم می‌فهمیم پس از آن لذت می‌بریم و چون آشناست در اختیار آن قرار نمی‌گیریم و مملوک دنیا نمی‌شویم، بلکه چون اختیار داریم مالک این دنیا هستیم.
پس با این نگاه به دنیا و خوردنی‌هایش، این گونه بیاشامیم و بخوریم:
۱ـ قبل از غذا با آب و صابون دستهایتان را بشویید چون در این دنیای فانی هرچه بوده گذشته (و گندیده!) و از دستهایتان باید برود. بعد از غذا هم دستهایتان را با آب بشویید چون هرچه خوردید تمام شد و ذرات باقی مانده در حکم مردگانی هستند که نباید در ادامه‌ی زندگی دخالت کنند. قبل و بعد از غذا هم نمک بخورید. نمک دشمن غذاهای مانده (و گندیده) است. دندان‌هایتان را هم فراموش نکنید و قبل یا بعد از غذا مسواک بزنید.
۲ـ جویده جویده بخورید و جرعه جرعه بنوشید چون باید در «لحظه» حضور پیدا کنید. عجله نکرده و به پایان فکر نکنید. خوردن غذا را طول بدهید که این لحظات جزو عمرتان محسوب نمی شوند.
۳ـ تا گرسنه نشده‌اید شروع به خوردن نکنید چون چیزی را به وجودتان راه داده‌اید که نمی‌توانید بفهمید و بشناسید. این غذا در جایی که باید، وارد نمی‌شود؛ یا سرتان درد می‌گیرد یا شکمتان باد می‌کند.
۴ـ قبل از آن‌که کاملاً سیر شوید خوردن را تمام کنید خوردن تنها در دهان نیست و همه وجودتان را درگیر خوراکی می‌کند پس برای گفت و گو با غذا و واکنش مناسب، فضایی خالی در نظر بگیرید.
۵ـ غذا را بو کنید و بعد بخورید تا شامّه‌ی شما درکی ویژه از غذا و مزّه‌ی آن به شما هدیه کند.
۶ـ ته ظرف را کاملاً پاک کنید و پس مانده در لیوان و بشقاب جانگذارید. در غیر این صورت شما «قدرناشناسی» کردهاید و احتمالاً یا سیر سر سفره نشسته‌اید (گذشته‌ی منفی) یا به فکر کاری بعد از غذا بوده‌اید (آینده‌ی منفی) و به آن چه روزی شما بود (حال) بی‌توجهی کردهاید.
۷ـ غذاهای مخلوط نخورید و بیش از یک خوراک بر سفره نگذارید؛ مگر خوراکی‌هایی (مثل سبزیجات) که به خوردن غذا کمک می‌کنند. در غیر این صورت مزه‌ی هیچ غذایی را درک نمی‌کنید.
۸ـ شرایط بدخوردن را از بین ببرید: ایستاده و خوابیده و تکیه کرده به طرفین نخورید و نیاشامید. تلویزیون نگاه نکنید. در صورتی که با دوستان و خانواده غذا میل می‌کنید، صحبت‌های نیکو و شیرین و شادی آفرین با هم داشته باشید.
۹ـ غذا و میوه و گوشت تازه بخورید. خوراکی مانده زمانش گذشته و چه بسا خلاف خود عمل کند، مثل شراب مسکر که همان میوه‌ی مانده است.
۱۰ـ غذای پخته را سرد نخورید چون زمان آن گذشته و نیز غذای داغ نخورید چون زمان خوردن آن فرانرسیده است. از سرد کردن مصنوعی غذای داغ (فوت کردن و…) بپرهیزید که امری مکروه است. بهتر است هر چیزی در زمان طبیعی خود مصرف شود.
منبع:
رضا کریمی www.ravazadeh.com
