تجلّی مهدی باوری در مهدی یاوری

    چه خطراتی مهدی یاوران را تهدید می‌کند؟ / عطیه تحقیقی

وضعیت موجود به گونه‌ای ملال‌آور است که موجب می‌شود ما زبان به شکایت گشوده و از رنج‌های خودمان به پیشگاه الهی سخن برانیم. (سهرابی، ص۲۲۰) مهم‌ترین دلیل تأخیر فرج و ظهور امام، کمبود مهدی باوران و مهدی یاوران از جهت کمّیت و کیفیّت در میان شیعیان و انصار امام است. (رک: آصفی، ص۲۲۰)

در فقرات انتهایی دعای شریف افتتاح، صحبت از شکایت اجتماعی است و به پیشگاه خداوند متعال بیان می‌داریم:

«اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْکُو إِلَیْکَ فَقْدَ نَبِیِّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ غَیْبَهَ وَلِیِّنَا (إِمَامِنَا) وَ کَثْرَهَ عَدُوِّنَا وَ قِلَّهَ عَدَدِنَا وَ شِدَّهَ الْفِتَنِ بِنَا وَ تَظَاهُرَ الزَّمَانِ عَلَیْنَا…؛ بارالها ما به درگاه تو شکایت مى‏کنیم از فقدان پیغمبرت (صلوات الله علیه و آله) و از غیبت امام  ما و بسیارى دشمن ما و کمى تعداد ما و فتنه‏هاى سخت بر ما و غلبه‌ی محیط روزگار بر ما…». (قمی، ص۲۸۵)

در شرح این فراز دعا از جبهه‌های مختلف جنگ شیطان با امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) و یاران خاصّ حضرت و مهدی یاوران که سبب کمی تعداد آنان شده است، سخن می‌گوییم؛ در ابتدا به بیان معنای مهدی باوری و مهدی یاوری پرداخته، سپس فرق بین یاران خاص حضرت و مهدی یاوران را بیان می‌کنیم.

الف ـ معنای مهدی باوری و مهدی یاوری

مهدی باوری یعنی ایمان و عقیده (پیوند عقلی و پیوند قلبی) به حجّت دوازدهم که باوری اسلامی است و براساس کتاب و سنّت پدید آمده و بر پایه‌ی قوی ترین برهان‌های عقلی و نقلی استوار است. این باور و ایمان با پیوند مداوم و مستمرّ برخاسته از معرفت با امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) به طور کامل در ارتباط است و تعمیق این عقیده، شخص را به اوصاف منتظر واقعی نزدیک می‌گرداند. مهدی باوری یعنی اعتقادی که از حدّ بینش و نگرش می‌گذرد و به حیطه‌ی رفتاری، به خصوص رفتار فردی وارد می‌شود و تأثیرها و نمودهای عینی بر جامعه دین‌داران خواهد داشت.

تجلّی مهدی باوری در مهدی یاوری است. هر آن چه باور و اعتقاد به امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه) عمیق‌تر باشد، یاری و کمک به حضرت در عصر غیبت و حضور بیشتر جلوه می‌کند. در باور و اعتقاد مهدویّت این معرفت به وجود می‌آید که نیاز حضرت به یاران و امداد رسانان در صحنه‌های مختلف، متفاوت است و برای برپایی جامعه‌ی توحیدی و دولت کریمه، نخست باید با جهاد نفس و تمرین اخلاص در رسیدن به مقام یاوران مهدی کوشید و پس از خودسازی، با احیای امربه معروف و نهی از منکر به اصلاح جامعه‌ی اسلامی پرداخت. (رک: پورحسینی، صص۱۱-۱۰)

ب ـ فرق بین یاران خاص حضرت و مهدی یاوران

یاران خاص حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) ۳۱۳ نفرند که از آنان به پرچم داران تعبیر نموده اند. هریک از این یاوران خاص، نقش عظیمی در فرما‌ن‌دهی سپاه، گشودن شهرها، اداره‌ی امور و… دارند (رک: سلیمیان، ص۴۴۴) و در حکومت حضرت، هریک از آن‌ها بر یک استان فرمان‌روایی کرده و احکام اسلام را مو به مو اجرا می‌نمایند. (رک: خادمی، ص۵۹)

در روایات گوناگون ترکیب این ۳۱۳ نفر یاران خاص را از پیامبران و جانشینان آنان، تقواپیشگان و صالحان روزگار و امّت‌های پیشین و از سران و بزرگان اصحاب پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) بیان می‌کنند.

امام علی(علیه‌السلام) در وصف آنان می‌فرمایند: «أُولئِکَ خِیارِ الأُمهِ مَعَ أَبرارِ العِترهِ؛ آنان خوبان امّت‌اند با نیکان خاندان (پیامبر)». (طوسی، ص۴۷۳)

آن چه گفتیم مربوط به یاران خاصّ حضرت بود؛ امّا یاوران حضرت، مؤمنان صالحی هستند که به حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) در مکّه و غیر آن ملحق شده، زیر پرچمش گرد می‌آیند و با دشمنان خدا و پیامبر خدا می‌جنگند. (رک: سلیمیان، ص۴۴۴) قیام حضرت از مکّه، پس از اجتماع آنان خواهد بود؛ در روایات برای حضرت از لشکر ده هزار نفری سخن به میان آمده است.

امام صادق (علیه السلام) در این باره می‌فرمایند: « لا یَخرُجُ القائمُ مِن مکهِ حتى تَکمُلَ الحلقهُ قُلتُ و کم الحَلقهُ قالَ عشرهُ آلافٍ؛ امام قائم(عجل الله تعالی فرجه) از مکه خارج نمی‌شود مگر هنگامی که گروه تکمیل شوند. راوی می‌پرسد آنان چند نفرند؟ امام پاسخ می‌دهد: ده هزار نفر». (مجلسی، ص۳۶۷)

البته این تعداد، جمعی از یاوران ایشان‌اند و نه همه‌ی آنان. به عنوان نمونه تنها سیّد ‌هاشمی با دوازده هزار نیرو به حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) در عراق ملحق می‌گردند. (رک: سلیمیان، ص۴۴۵)

نتیجه آن که: دو دسته کردن اصحاب حضرت به چند دلیل می‌تواند باشد:

 1- دو دسته کردن به جهت اختلاف در درجات اخلاص آن‌هاست به این نحو که ۳۱۳ نفر از آن‌ها در درجه‌ی کمال اخلاص‌اند و بقیه در مرتبه ای پایین ترند.

۲- اختلاف دو دسته در سرعت ملحق شدن آن‌ها و رسیدن آنان به حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) است؛ به این نحو که ۳۱۳ نفر، از دیگران زودتر به حضرت ملحق می‌شوند.

۳- اختلاف در دفاع نمودن از حضرت می‌باشد به این معنا که ۳۱۳ نفر اوّلین دسته‌ای هستند که حضرت را یاری خواهند نمود.

۴- اختلاف به لحاظ وظایف و کارهایی است که به دلیل تفاوت درجات اصحاب به آن‌ها محوّل خواهد شد. به عنوان مثال ۳۱۳ نفر از فرماندهان و رئیسانند برخلاف بقیّه‌ی افراد. (رک: رضوانی، ص۵۹۰)

حال سخن این است که ما اگر همّت آن را نداریم که در جمع یاران ویژه‌ی حضرت باشیم، دست کم بکوشیم که از خیلِ عظیمِ همراهان و لشکر همگانی آن حضرت بیرون نباشیم. (رک: آیتی، ص۹۰)

باتوجه به آن چه که از ویژگی‌های مهدی یاوران بیان شد، مسلّم است که مبارزه و ستیز با یاوران حضرت برای دشمن، استراتژیک و ضروری است. دشمن در کمین مهدی یاوران است و درصدد است از هر راه ممکن آنان را از خط و مسیر مهدویت منحرف کند. لذا باید این خطرات را شناخت و در صدد رفع آن‌ها برآمد در ادامه به برخی از این خطرات اشاره می‌نماییم.

ج ـ خطرات تهدید کننده‌ی مهدی یاوران

خطراتی که مهدی یاوران را تهدید می‌کند فراوان است و ما در این مجال به برخی از آن‌ها به طور اجمال اشاره می‌کنیم.

۱- هجوم غفلت

آن چه موجب موفّقیت انسان در هر کاری می‌شود توجّه قلبی اوست. جامعه‌ی موفّق، جامعه ای است که از امام زمان خود غافل نشود. چرا که شیاطین جنّی و انسی می‌کوشند مردم دنیا خصوصاً پیروان آن حضرت را از وجود مقدّس ایشان غافل نمایند.(نعمتی، صص۲۰۳-۲۰۲) دسیسه‌های شیطان در غفلت انسان از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) چند چیز است که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌شود.

۱-۱-  ایجاد شک و تردید

چون غیبت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) طولانی می‌شود، بسیاری از مردم دست خوش شک و تردید می‌گردند. برخی در اصل تولّد و برخی دیگر در دوام عمر آن حضرت شک می‌کنند و جز افراد آزموده و مخلِص و دارای شناخت عمیق، کسی بر ایمان و عقیده به امامت آن حضرت باقی نمی‌ماند. (دژبرد، ص۸۳)

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ضمن حدیث مفصّلی می‌فرمایند: مهدی(عجل الله تعالی فرجه) از دیده‌ی شیعیان و پیروانش غایب می‌شود و جز کسانی که خداوند، دل‌های آنان را جهت ایمان شایسته قرار داده، در اعتقاد به امامت او استوار نمی‌مانند. (گلپایگانی، ص۱۰۱، ح۴) همین شک و تردید سبب غفلت می‌گردد و یاد و خاطره‌ی حضرت را از دل‌ها می‌زداید.

۲-۱- متّهم ساختن افرادی که با عشق و محبّت نام مقدّس حضرت بقیّه الله را ترویج می‌نمایند.

یکی دیگر از راه‌های شیطان برای غفلت از امام عصر(عجل الله تعالی فرجه)، القای مطالبی است که به شکل مرموزانه ای یاد امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) را از خاطره‌ها می‌زداید. به عنوان مثال می‌گویند: زیاد از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) صحبت نکن که می‌گویند جزء فلان حزب یا دسته هستی. (رک: نعمتی، ص۲۰۴)

با این کار، خودِ ما یکدیگر را از توجّه به آن حضرت بازداشته و برخلاف سفارشات خداوند و پیامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمّه‌ی هدی (علیهم السلام) که از همه بیشتر نام امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) را بر زبان جاری می‌ساختند، عمل می‌نماییم. (رک: همان،۱۳۷۹، ص۱۵۴) این مطلب علاوه بر آن که بسیاری از مردم را دلسرد می‌کند باعث فراموشی و غفلت از امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) خواهد شد. (همان، ص۲۰۴)

در این‌جا فقط به دو مورد از عواملی که سبب غفلت از امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) می شود اشاره کردیم، امّا همین دو مورد کافی است که بدانیم غفلت از امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) چه آثار سوئی را در پی دارد و گاهی این غفلت کار را به جایی می‌رساند که در صف مقابل امام قرار می‌گیریم. اگر حوادث تاریخی را بنگریم می‌بینیم چه بسیار بودند آنان که در صف عشّاق و اولیاء خداوند بودند ولی لحظه‌ای غفلت چگونه آینده‌ی تاریکی برای آن‌ها رقم زد. (ره توشه مهدی یاوران، ص۲۰۶)

شبث بن ربعی از دعوت کنندگان امام حسین (علیه السلام) بود ولی در کربلا در شمار فرماندهان دشمن قرار گرفت. او به حضرت ابوالفضل (علیه السلام) که از عمر سعد برای اهل خیام تقاضای آب کرده بود گفت: برو به برادرت بگو که اگر دنیا را آب فرا بگیرد قطره ای از آن را به شما نخواهیم داد مگر این که با یزید بیعت کند. این شخص به شکرانه‌ی شهادت امام، مسجدی بنا کرد که به نام او شهرت یافت. شبث بن ربعی در صفّین در رکاب علی (علیه السلام) بود و در جنگ با خوارج نیز در میسره‌ی جنگاوران لشکر علی (علیه السلام) بود. (همان، ص۲۶۳)

۲- پیدایش مدّعیان مهدویت

نگاهی به تاریخ اسلام نشان می‌دهد که در طول زمان، افرادی جاه طلب و سودجو ادعای مهدویت کرده‌اند یا گروهی از مردم عوام، افرادی را مهدی می‌پنداشته اند. (دژبرد، ص۱۰۸) حمایت خائنانه استعمارگران و جبهه‌ی استکبار از مدّعیان مهدویت مانند سیّد علی محمد باب، سیّد محمد نوربخش و… نیز نشان از اهمّیت این موضوع دارد و روشن گر اهداف شوم و پلید دشمنان است. (تونه‌ای، ص۹۸)

دشمن می‌داند بهترین راه خراب کردن یک عقیده‌ی پرتحرّک و پرجوشش، می‌تواند مصنوعی کردن و ترسیم اشتباه آن عقیده  باشد. بنابراین افرادی که فساد و تباهی در اعمالشان هویداست را به عنوان مهدی معرفی می‌کنند تا با خدشه وارد کردن در متون تاریخی و با فریب‌کاری، چهره‌ی مهدی اصیل را خدشه‌دار ساخته و سرانجام نتیجه بگیرند که اگر مهدویت این است ما با آن مخالفیم و آن را انکار می‌کنیم. لذا باید هوشیار بود و برای شناسایی و شناساندن مهدویت اصیل کوشش کرد. (نصوری، ص۱۷۶)