احکام ناپاکی‌ها در آینه‌ی فقه

طاهره رحیم زاده

غوره و آب‌غوره‌ی جوش آمده

سؤال: حکم غوره و آب‌‌غوره‌ی جوشانده شده چیست؟

جواب: غوره و آب‌غوره، حکم انگور و آب انگور را ندارد. بنابراین اگر به جوش آیند، پاک و حلال هستند (تمام مراجع عظام تقلید) (رساله‌ی مراجع، ج1، مسأله203).

 استفاده از الکل در ساخت بسیاری از داروها و ادکلن‌ها

سؤال: امروزه برای ساخت بسیاری از داروها به خصوص داروهای نوشیدنی و عطرها، به ویژه انواع ادکلن‌هایی که از خارج وارد می‌شوند، از الکل که در واقع مسکر است، استفاده می‌کنند. آیا به افراد آگاه یا جاهل به مسأله، اجازه‌ی استفاده و بهره‌گیری‌های دیگر از آن‌ها را می‌دهید؟

جواب: الکل‌هایی که معلوم نیست در اصل از اقسام مایعات مست‌کننده باشند، محکوم به طهارت هستند و استعمال مایعاتی که با آن‌ها مخلوط شده‌اند، اشکالی ندارد (خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، سؤال 304).

 آب زردی که از زخم یا دمل بیرون می‌آید (زردابه)

سؤال: آب زردی که از زخم یا دمل بیرون می‌آید و شخص شک دارد که آن چیز خون است یا غیر خون، چه حکمی دارد؟

جواب: پاک است (تمام مراجع عظام تقلید) (العروة الوثقی، ج1، فصل فی النجاسات، الخامس من النجاسات، مسأله 8 ؛ بنی هاشمی خمینی رساله‌ی مراجع، ج1، مسأله‌ی 122).

 استفاده از ژلاتین حاصل از خوک، به صرف احتمال استحاله

سؤال: ژلاتین از بافت استخوان و پوست و غضروف و... حیوانات به دست می‌آید. امروزه، این ماده، به دو صورت حاصل می‌شود. به دست آوردن ژلاتین از راه حلال شدنی است و در صنایع دارویی و غذایی هم مصارف زیادی دارد. با این توضیح آیا استفاده و کاربرد ژلاتین حاصل از خوک، به صرف احتمال استحاله، جایز است؟ در صورتی که ژلاتینِ خوکی محکوم به نجاست باشد، آیا مصرف موادی که در آن هر چند کم، ژلاتین خوکی کاربرد دارد، درست است؟

جواب: چنانچه استفاده از اجزای خوک در تهیه‌ی محصول، مشکوک باشد، حکم به طهارت آن می‌شود، ولی اگر محرز شود که از اجزای خوک در تهیه‌ی محصول استفاده شده و شک در آن باشد که آن اجزا استحاله شده یا نه، حکم به نجاست می‌شود (تمام مراجع عظام تقلید)(عروة، فصل فی النجاسات مورد الثانی عشر، مسأله5؛ رساله‌ی مراجع، ج1، مسأله‌ی 121، استفتائات جدید، ج1، سؤال 59).

قلم‌موی مشکوک به موی خوک

سؤال: به طور معمول در نقاشی و نقشه‌کشی از قلم‌مو استفاده می‌شود که نوع خوب و مرغوب آن غالباً از موی خوک ساخته شده و از کشورهای غیر اسلامی وارد می‌شود. این قلم‌موها به طور معمول در دسترس همگان، به خصوص مراکز تبلیغی و فرهنگی قرار می‌گیرد، استفاده از این قلم‌موها چه حکمی دارد؟

جواب: موی خوک نجس است و استفاده از آن در اموری که مشروط به طهارت است جایز نیست، ولی استفاده از آن در امری که مشروط به طهارت نیست، اشکال ندارد و اگر معلوم نباشد که قلم‌مو از موی خوک ساخته شده یا خیر، محکوم به طهارت است و تحقیق و جستجو لازم نیست و استفاده‌ از آن حتی در اموری هم که مشروط به طهارت است اشکال ندارد (تمام مراجع عظام تقلید) (عروة الوثقی، ج1، فصل فی النجاسات، السادس و السابع من النجاسات؛ رساله‌ی مراجع، ج1، مسأله‌ی 105).

 دشنام‌دهنده به اهل بیت ع از روی اختیار

سؤال: اگر شخصی اعم از مسلمان و غیرمسلمان، به خدا یا پیامبر ص یا یکی از ائمه‌ی معصومین ع از روی اختیار، فحش و دشنام دهد، نجس است؟

جواب: بله، نجس است (آیات عظام امام خمینی ره، مکارم، نوری همدانی).

- چنانچه از روی دشمنی دشنام دهد، نجس است (آیات عظام سیستانی، وحید خراسانی) (عروة الوثقی، ج1، فصل فی النجاسات، الثامن من النجاسات، مسأله2؛ رساله‌ی مراجع، ج1، مسأله‌ی 110).

 توهین به مقدسات هنگام عصبانیت

سؤال: ممکن است برخی افراد هنگام عصبانیت یا در فشار مشکلات زبان به کفرگویی باز کنند، آیا این افراد حکم مرتد را دارند و آیا سلب اختیار نسبت به این افراد صادق است؟ چنانچه بعد از رفع عصبانیت توبه کنند، توبه‌ی ایشان مقبول است؟

جواب: اگر حال او حال عادی باشد، از اسلام بیرون رفته است و همسرش باید از او جدا شود، ولی اگر از حال طبیعی خارج شده باشد یا مشکوک است که از حال طبیعی خارج شده یا نه، محکوم به اسلام است. در صورت اول، اگر توبه کند و آن زن، دوباره به عقد آن مرد درآید، عقدش صحیح است. به هر حال اگر عصبانیت به حدی باشد که از حال اختیار خارج شود، موجب ارتداد نیست و اگر توبه کند، توبه‌اش قبول است (آیات عظام مکارم شیرازی، صافی، بهجت).

 علم صاحبخانه به نجاست غذا

سؤال: اگر صاحبخانه در هنگام غذا خوردن بفهمد که غذا نجس است وظیفه‌اش چیست؟

جواب: خودش نباید از آن غذا بخورد و وظیفه‌اش در برابر آگاه کردن مهمان‌ها از نجاست غذا، با توجه به این که سبب شده مهمان‌ها غذای نجس بخورند به شرح زیر است:

1. اعلام کردن به مهمان واجب است (آیات عظام امام، نوری همدانی، وحید خراسانی).

2. بنابر احتیاط واجب اعلام کردن به مهمان واجب است (آیت الله مکارم شیرازی).

3. چنانچه احتمال بدهد که مهمان‌ها به گفته‌ی او ترتیب اثر می‌دهند، باید به آن‌ها بگوید، اما اگر بداند که ترتیب اثر نمی‌دهند، گفتن به آن‌ها لازم نیست (آیت الله سیستانی).

شماره نشریه:  شمیم نرجس شماره 46