طاهره رحیم زاده
مقدمه
حضرت علی ع می‌فرمایند: هر ظرفی با آمدن مظروف تنگ می‌شود مگر جان آدمی که ظرف دانش است و با آمدن مظروف توسعه پیدا می‌کند (نهج‌البلاغه، حکمت۱۴۷). به این معنا که دانش‌پژوهی که توانسته صد مسأله یاد بگیرد، توان آن را هم دارد که هزار مسأله یاد بگیرد. اگر استاد شد توان آن را دارد که ده هزار مسأله را نیز یاد بگیرد. پس انسان حدی ندارد. اگر کسی در ظرف دلش هیچ نریخت یا حرف‌های بیهوده ریخت، این‌ها در حکم فاضلاب است. ولی اگر معارف و علوم ریخت، مثل علوم ریاضی و… و بالاتر از همه علوم قرآنی و عرفانی، آن‌گاه است که ظرف دل را از آب حیات پر کرده است.
در همین راستا بر آن شدیم حکم چند نمونه از ناپاکی‌ها را مطرح نماییم؛ از جمله خروج عفونت، مایع کیسه‌ی آب جنین، پوست‌های مختصر دست یا بدن، آب زردی که از زخم یا دمل بیرون می‌آید، خون داخل تخم‌مرغ، نجاست دندان عاریه به واسطه‌ی خون دهان و چند مسأله‌ی دیگر.
– ادرار و مدفوع حیوانات حرام گوشت دارای خون جهنده
۱. ادرار و مدفوع حیوانات حرام گوشتی که خون جهنده دارند به غیر از پرندگان، نجس است (تمام مراجع تقلید).
۲. فضله‌ی پرندگان حرام گوشت پاک است (آیات عظام امام خامنه‌ای، سیستانی و مکارم شیرازی).
۳. فضله‌ی پرندگان حرام گوشت نجس است (آیات عظام امام خمینی و نوری همدانی)، (توضیح المسائل مراجع، ج۱، م ۸۳،۸۴،۸۵؛ اجوبه استفتائات، پاسخ به سؤالات ۲۷۹ و ۲۸۰).
– خروج عفونت
سؤال: آیا عفونتی که به علت ابتلا به کیست عفونی، از کسی خارج می‌شود، نجس است؟
جواب: اگر آن عفونت مخلوط به بول یا غائط یا خون باشد، نجس است و گرنه پاک است (تمام مراجع عظام تقلید)، (همان).
– مایع کیسه‌ی آب جنین (مایع آمینوتیک)
سؤال: گاهی قبل از زایمان، کیسه‌ی آب جنین پاره شده و مایعات کیسه از طریق مجرای تناسلی زن، خارج می‌شود. آیا این مایعات نجس است؟
جواب: محتوای کیسه‌ی آب جنین، نجس نیست؛ مگر این‌که به نجاستی آلوده باشد (تمام مراجع عظام تقلید)، (عروه الوثقی، ج۱، فصل فی النجاسات، اقتباس من مورد الثالث؛ مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ج۲، س۵۰).
– پوست‌های مختصر دست یا بدن
سؤال: پوست‌های مختصر لب و سایر اعضای بدن، در صورت کنده شدن، پاک هستند؟
جواب: پوست‌های مختصر لب و سایر اعضای بدن که موقع افتادنشان رسیده است، اگر چه آن‌ها را بکنند پاک است، ولی بنابر احتیاط واجب، از پوستی که موقع افتادنش نیست و آن را کنده‌اند، باید اجتناب کرد (آیات عظام امام خمینی، امام خامنه‌ای و مکارم شیرازی)، (رساله مراجع، ج۱، مسأله ۹۱، سید محمد حسن بنی‌هاشمی خمینی؛ اجوبه الاستفتائات، سؤال ۲۷۲، امام خامنه‌ای، رهیافت۳۲، ص۴۵).
اجزای صغار و کوچک بدن که روح ندارند و به آسانی جدا می‌شوند، پاک هستند. اما اگر حیات داشته باشند و جدا شوند، بنا بر فتوا نجس هستند و اگر مشکوک باشند که روح دارند یا خیر، با زهم محکوم به پاکی و طهارت هستند و در اینجا استصحاب (با خود داشتن) حیات، عنوانِ میته (مردار) را اثبات نمی‌کند (آیت الله سیستانی، المسائل الواضحه، ج۱، مسأله ۹۰، سید علی سیستانی).
– مردار سوسمار خانگی، پوست مار
سؤال: آیا میته‌ی سوسمار خانگی نجس است؟ اشیایی که با پوست مار درست می شوند، آیا محکوم به نجاست است؟
جواب: اگرخون جهنده ندارد یا معلوم نباشد که از حیواناتی است که خون جهنده دارد یا نه، در این دو صورت هم خونش و هم میته‌ی آن پاک است (تمام مراجع عظام تقلید، العروه الوثقی، ج۱، فی فصل النجاسات، الرابع من النجاسات، توضیح المسائل مراجع، ج۱، مسأله ۱۲۲، حسن بنی‌هاشمی خمینی).
هم چنین اگر مار خون جهنده نداشته باشد یا معلوم نباشد که خون جهنده دارد یا نه، در این دو صورت، تمام اشیائی که با پوست مار درست می‌شود پاک است (تمام مراجع عظام تقلید، همان).
– خون داخل تخم‌مرغ و خوردن آن
سؤال: خون داخل تخم‌مرغ چه حکمی دارد و خوردن آن چگونه است؟
خون داخل تخم‌مرغ محکوم به طهارت است، اما خوردن آن حرام است (آیات عظام امام خامنه‌ای، سیستانی).
خون داخل تخم‌مرغ محکوم به طهارت است و به احتیاط واجب باید از خوردن آن اجتناب کرد و اگر خون با زرده‌ی تخم مرغ به هم بزنند که از بین برود، خوردن زرده هم مانعی ندارد (امام خمینی (ره)).
خوردن آن حرام است، اما کافی است خون موجود در تخم‌مرغ را بردارند و دور بریزند که در این صورت بقیه پاک و حلال است. اما اگر عمداً تخم‌مرغ را هم بزنند تا خون مستهلک شود، خوردن آن اشکال دارد (آیت الله مکارم شیرازی)، (رساله مراجع، ج۱، مسأله ۹۸، اجوبه الاستفتائات، سؤال ۲۶۹ رهبری، توضیح المسائل جدید، مسأله ۱۰۴، مکارم شیرازی، توضیح المسائل جامع، ج۱، مسأله ۱۱۱ سید علی سیستانی).
– نجاست دندان عاریه به واسطه‌ی خون دهان
سؤال: کسی که دندان عاریه دارد، چنانچه دهانش خونی شود، بعد از برطرف شدن عین نجاست، لازم است داخل دهان را نیز آب بکشد؟
نیازی به آب کشیدن نیست (آیات عظام امام خامنه‌ای، سیستانی).
بنابر احتیاط واجب، باید تطهیر شود (آیات عظام امام خمینی، مکارم شیرازی)، (توضیح المسائل مراجع، ج۱، مسأله۲۱۶، بنی هاشمی خمینی، اجوبه الاستفتائات، اقتباس از سؤال ۲۸۷ رهبری، استفتائات، ج۱، سؤال ۲۵۸، روح الله موسوی خمینی).
– جوش آمدن یک یا چند حبه‌ی انگور، به همراه غذا
سؤال: هر گاه یک دانه‌ی انگور در دیگ آش یا آبگوشت و… واقع شود و بجوشد حکمش چیست؟
آن حبه‌ی انگور جوشیده شده، پاک است ولی بنابر احتیاط واجب، خوردن آن حرام است (آیت الله سیستانی).
آن حبه‌ی انگور جوشیده شده، پاک است و خوردنش حلال است (آیت الله مکارم شیرازی).
آن حبه‌ی انگور جوشیده شده، پاک است ولی خوردن آن حرام است (آیات عظام امام خمینی، نوری همدانی، وحید خراسانی)، (سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج۱، مسأله ۱۱۳ و ۲۰۳، حسین وحید خراسانی، توضیح المسائل ۱۱۴ و ۲۰۷).
منابع
* نهج البلاغه
۱. اجوبه استفتائات.
۲. آیت الله سیستانی، المسائل الواضحه، ج۱.
۳. توضیح المسائل مراجع، ج۱.
۴. طباطبائی یزدی، محمد کاظم، عروه الوثقی، فصل فی‌النجاسات.
۵. مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ج۲.
