رقیه بی‌غم
مقدمه
حجاب و عفاف یک امر فطری است و برای حفظ زندگی اجتماعی انسان ضرورت دارد. از این رو در اسلام به آن تأکید فراوانی شده است. ضرورت طرح این موضوع برگرفته از آثار مستقیم آن بر جامعه است و پیشینه‌ی آن به نزول قرآن و ظهور اسلام در بین اعراب و ایرانیان برمی‌گردد.
حجاب اثرات فراوانی بر زندگی فردی، اجتماعی و خانوادگی انسان دارد و نادیده گرفتن آن هرگز به نفع فرد و جامعه نیست. امروزه پدیده‌ی برهنگی بیماری عصر ماست که دیر یا زود اثرات آن شناخته خواهد شد.
تعریف حجاب از دیدگاه قرآن
قرآن مسئله‌ی حجاب را به مرواریدی در صدف تشبیه کرده و آن را همچون سپری برای زن قرار دانسته تا در برابر نامحرمان و از حیله‌های شیطانی در امان باشد. قرآن برای این که مفهوم حجاب را بیان کند، به زمانی اشاره کرده که هنوز جهانی پدید نیامده بود و فقط دو موجود به نام آدم و حوا آفریده بودند که هیچ گونه ارتباطات اجتماعی و سیاسی و… با کسی نداشتند تا در مسئله‌ی حجاب از آن‌ها تأثیر بپذیرند. آنان زندگی خود را بی‌هیچ دغدغه‌ای آغاز کرده بودند اما در ادامه راهی را انتخاب کردند که نتیجه‌ی آن برکنار شدن حجاب و آشکار شدن چیزهایی بود که بر اساس فطرت الهی، کنار رفتنش را زشت می‌دانستند و چون زشتی را احساس کردند، درصدد پوشاندن آن برآمدند: «فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَهَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا یَخْصِفَانِ عَلَیْهِمَا مِنْ وَرَقِ الْجَنَّهِ»؛ و هنگامى که از آن درخت چشیدند، اندامشان [عورتشان] بر آن‌ها آشکار شد و شروع کردند به قرار دادن برگ‌هاى (درختان) بهشتى بر خود، تا آن را بپوشانند» (اعراف/۲۲).
حجاب مسئله‌ای چند بعدی است و یکی از ابعاد مهم آن بعد امنیتی است که در دو شاخه‌ی فردی و اجتماعی قابل ملاحظه است.
الف. امنیت فردی
رعایت حجاب و رفتار عفیفانه، امنیت فردی شخص را تأمین می‌کند و او را از آسیب‌های بسیاری حفظ می‌کند. چنان که بی‌حجابی زمینه را برای تعرض به فرد و اذیت و آزار او فراهم می‌کند.
خداوند در قرآن کریم بر این موضوع تأکید کرده و حجاب را برای زنان به مثابه‌ی سپر محکمی در برابر هوسرانان و بی‌بند وباران معرفی می‌کند: «یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنى أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ» (احزاب/۵۹).
آثار فردی حجاب
۱. حرمت بخشیدن به زن
زن مسلمان در جامعه، تجسم حرمت و عفت است. حفظ پوشش به نوعی احترام گذاشتن به زن و محفوظ نگه داشتن وی از نگاه‌های شهوانی و حیوانی است. چنان چه زن، حدود خود را رعایت نکند هر بیماردلی به او طمع کرده و با نگاه آلوده‌اش حریم او را می‌شکند. بنابراین شخصیتی که باید سالم بماند و نسل سالم تربیت کند، تحت تأثیر نگاه‌های آلوده به گناه، به طرف شهوات سوق داده می‌شود (فتاحی زاده، ۱۳۹۷، ص ۷۹).
۲. مبارزه با نفس
میل به خود نمایی و جلوه‌گری در سرشت زن، نهفته است که باید در مسیر درست و هدفی والا به کار گرفته شود. بی‌گمان این گرایش در وجود زن اگر همچون سایر میل‌ها به درستی به کار گرفته شود، ثمرات مطلوبی خواهد داشت و در جهت کمال او کارآمد خواهد بود و در مسیر فراهم آوردن محیطی مناسب همراه با زندگی‌اش، مفید خواهد شد (همان، ص ۸۰).
ب. امنیت اجتماعی
امنیت اجتماعی به عنوان یکی از حساس‌ترین انواع امنیت، از عناصر مهم حیات انسان‌هاست و همچون سایر پدیده‌ها و امور اجتماعی، دارای گونه‌های مختلفی است که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به امنیت شغلی، سیاسی، اقتصادی اشاره کرد. امروزه مفهوم امنیت از نظر صوری و ظاهری در اجتماع، به معنی فقدان جرایم و آسیب‌ها بوده و شامل مصادیق امنیت روحی، اخلاقی، اقتصادی و همچنین دربردارنده‌ی ثبات و نظم واقعی و عقلانی در اجتماع است که از آن به امنیت اجتماعی تعبیرمی‌شود. در این خصوص هر چه میزان توسعه‌یافتگی جامعه بیشتر باشد، ضریب امنیت اجتماعی نیز افزایش می‌یابد (صفی‌یاری، ۱۳۸۹، ص ۱۶۶).
آثار اجتماعی حجاب
۱. برچیدن زمینه‌ی فساد
بدحجابی زن در اجتماع،آتش هوس را در دل مردان شعله‌ور می‌کند و مردان کم‌اراده و سست‌عقیده را به چشم‌چرانی که خود منشأ بسیاری از مفاسد است، وامی‌دارد. امام صادق ع می‌فرماید: «نگاه تیری از تیرهای زهرآگین شیطان است. چه بسا یک نگاه، حسرت طولانی در پی دارد» (حرعاملی، ۱۴۱۴ق، ج۲۰، ص ۱۹۰).
۲. حجاب و بهداشت روانی جامعه
به جرأت می‌توان گفت رعایت حجاب همه‌جانبه در جامعه، تضمین‌کننده‌ی بهداشت روانی جامعه است.
اگر پوشش و حجاب تمام ابعاد را نداشته باشد، بی‌حجابی و برهنگی جامعه را پر می‌کند و جاذبه‌‌های کاذب و خطرناک خود را مانند ویروس‌های مهلک در جای جای جامعه پراکنده می‌سازد و بهداشت و سلامت روانی مردم را تهدید می‌کند (صفی‌یاری، ۱۳۸۹، ص ۱۵۶).
نتیجه
آنچه اسلام به دنبال آن است ایجاد امنیت همه‌جانبه در جامعه و پاک‌سازی آن از لوث هرگونه خیانتکار و جنایتکار می‌باشد. با توجه به واقعیت‌های موجود از حجاب در جامعه، باید تمام ابزارهای فرهنگ‌ساز از قبیل کتاب، مطبوعات و صداوسیما به سوی ارزش‌های اسلامی که یکی از بارزترین آن‌ها رعایت پوشش و حجاب برتر و امنیت اجتماعی و فردی است، هدایت شوند.
منابع
* قرآن کریم
۱. فتاحی زاده، فتحیه؛ حجاب از دیدگاه قرآن و سنت، قم، بوستان کتاب، ۱۳۹۷.
۲. صفی یاری، مسعود؛ راز حجاب، قم، انتشارات نورالسجاد، ۱۳۸۹.
۳. حرعاملی، محمد بن حسین بن علی؛ وسائل الشیعه، ج۲۰، قم، آل بیت ع، ۱۴۱۴.
