تنظیم: رحیم زاده
خداوند، انسان‌ها را با استعدادهای گوناگون آفریده است به گونه‌ای که هر یک، نیاز دیگری را برآورده می‌سازد و خود از جهتی به دیگران نیازمند است. این احساس نیاز دو جانبه، آن چنان افراد را به هم مرتبط نموده که همه، اعضای یک پیکر گردیده‌اند؛ اگر یکی آسیب ببیند یا آلوده گردد، به دیگران نیز سرایت می‌کند.
پیامبر خدا(ص) افراد جامعه را به سرنشینان یک کشتی تشبیه فرموده‌اند که اگر یکی از آنان گوشه‌ای از کشتی را سوراخ کند، نه تنها به خود که به دیگران نیز آسیب می‌رساند پس همگان باید از کار او جلوگیری کنند.
جامعه‌ای سالم است که در آن، سه چیز محفوظ و محترم باشد.
۱. جان مردم
۲. مال مردم
۳. آبروی مردم
پس جامعه‌ای که در آن، این سه چیز یا یکی از آن‌ها محترم نباشد، بیمار است.
قوانین اجتماعی اسلام، تنها برای تأمین آخرت انسان‌ها نیست، بلکه در راستای حفظ و حراست از این سه عنصر نیز برنامه‌های دقیقی دارد.
اسلام تمام راه‌های تجاوز به اموال دیگران، ریختن آبروی آنان و از بین بردن جان آن‌ها را ممنوع و حرام می‌داند.
لذا مطالبی در این زمینه از جمله وارد کردن خسارت به اموال عمومی و حق الناس در دوران کودکی و اموال پیدا شده و فوت صاحب مال و ردّ مظالم و اشاعه‌ی گناه و رشوه‌خواری و… بیان شده است.
دسترسی به صاحب مال
سؤال: اگر مالی را از کسی برداشته باشیم که اکنون به او دسترسی نداریم، تکلیف چیست؟
آیات عظام امام خمینی، مقام معظم رهبری، سیستانی، مکارم شیرازی، وحید خراسانی و نوری همدانی می‌فرمایند: اگر از پیدا کردن صاحبش مأیوس هستید، باید آن را از طرف صاحبش به فقیر صدقه بدهید و احتیاط واجب آن است که با اجازه‌ی مجتهد باشد (توضیح‌المسائل مراجع، م ۲۲۷۹؛ توضیح‌المسائل(آیت الله وحید)، م ۲۳۳۱ و استفتائات آیت الله خامنه‌ای، سؤال ۱۵۵۹).
وارد کردن خسارت به اموال عمومی
سؤال: برخی افراد به اتوبوس‌ها یا تلفن‌های عمومی خساراتی را وارد آورده و صندلی‌ها را پاره کرده یا شیشه‌ها را می‌شکنند، آیا این افراد ضامن هستند و در صورت ضامن بودن، خسارت را به چه کسی باید بپردازند؟
آیات عظام مقام معظم رهبری، مکارم شیرازی، سیستانی، صافی گلپایگانی و فاضل می‌فرمایند: ضمان ثابت است و باید خسارات را به ادارات مربوطه بپردازند (مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید، ج۴، ص۱۶۶-۱۶۵).
تضییع حق‌الناس در دوران کودکی
سؤال: در دوران کودکی پولی از کسی برداشته‌ام و نمی‌توانم آن را به او بگویم، وظیفه‌ام چیست؟ آیا می‌توانم از طرف او صدقه بدهم؟
همه‌ی مراجع می‌فرمایند: باید به هر طریقی که ممکن است، پول را به او برسانید و لازم نیست بگویید بابت چه چیز است و حتّی می‌توانید به وسیله‌ی شخص دیگری به او برسانید و یا به حساب بانکی او واریز کنید. صدقه دادن کفایت نمی‌کند (رساله‌ی دانشجویی، ج۱۶، احکام مالی، ص۳۱۰).
نوشتن دارو در دفترچه‌ی دیگری
سؤال: نوشتن داروی بیمار در دفترچه‌ی دیگری خلاف قانون است، اقدام به این کار از سوی پزشک چه حکمی دارد؟
مقام معظم رهبری می‌فرماید: عمل برخلاف قانون جایز نیست و موجب ضمان است.
آیات عظام: سیستانی، مکارم شیرازی و صافی گلپایگانی می‌فرمایند: جایز نیست (ر.ک: مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید، ج۱).
کشیدن کاریکاتور از نظر شرعی
سؤال: کشیدن کاریکاتور اشخاص در صورتی که موجب اذیت و آزار آن‌ها شود چه صورت دارد؟ و اگر آن افراد راضی به کشیدن کاریکاتور خود باشند چگونه است؟
مقام معظم رهبری می‌فرمایند: ایذاء (اذیت کردن دیگران) حرام است.
آیت‌الله مکارم شیرازی و صافی گلپایگانی می‌فرمایند: جایز نیست.
آیت‌الله سیستانی می‌فرماید: اگر هتک مؤمن باشد جایز نیست هر چند راضی باشد و لی اگر در عرف امروز هتک به حساب نیاید اشکال ندارد (مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید، ج۲، ص۴۷و۴۸).
جابه‌جایی کفش
سؤال: گاهی در سالن دانشگاه و نمازخانه کفش‌ها جابه‌جا می‌شود آیا جایز است به جای کفش خودمان، کفشی را که باقی‌مانده برداریم؟
همه‌ی مراجع می‌فرمایند: اگر بدانید کفشی که برداشته‌اید، مال کسی است که کفش شما را برده و راضی است آن را به جای کفش او بردارید، برداشتن آن اشکال ندارد و گرنه باید به صاحبش برسانید. اگر از پیدا شدن آن مأیوس شوید، می‌توانید آن را برای خود بردارید. اگر قیمت آن از کفش خودتان بیشتر باشد، باید هر وقت صاحب آن پیدا شد، زیادی قیمت را به او بدهید و چنانچه از پیدا شدن او ناامید شوید باید زیادی قیمت را با اجازه‌ی حاکم شرع (مجتهد جامع‌الشرایط) از طرف صاحبش به فقیر صدقه بدهید (توضیح المسائل مراجع، م۲۵۸۱).
