رؤیا حسینی
مروری بر تاریخ هشت سال دفاع مقدّس و بررسی، عوامل تحمیل جنگ بر ایران اسلامی و اهداف این تهاجم توسّط دشمن، وقایعی که در طول جنگ در داخل و خارج اتفاق افتاده مقاومت و ایثارگری هایی که در این زمان توسّط رزمندگان اسلام در جبهه و مردم غیور ایران اسلامی در پشت جبهه صورت گرفت، رفتار و منش و دیدگاه اعتقادی، سیاسی سپاه اسلام و… یک نکته را به ذهن متبادر می کند و آن این است که: دفاع مقدّس شباهت های انکار ناپذیری به عاشورا دارد، امروز مردان و زنانی که اگر چه قرن ها فاصله زمانی با محرم سال ۶۰ هجری قمری دارند و در دنیایی که به شدت درگیر مدرنیسم است، زندگی می کنند؛ امّا تابع همان فرهنگ عاشورایی هستند و عهد بسته اند ادامه دهنده ی راه سرخ اباعبدالله (علیه السّلام) باشند. در عمل کرد رزمندگان در جنگ تحمیلی و هم چنین در خاطرات، نامه ها و وصیّت نامه های به جامانده از شهیدان که در آن تأکید بر لزوم پیروی از فرزند حسین (علیه السّلام)، امام خمینی (ره) دارند و از ترغیب همسران و مادران برای شرکت فرزندانشان در جبهه که زینب (سلام الله علیها) را الگوی خود می دانند، این باور و عهد را می توان دریافت.
دفاع مقدّس و عاشورا موارد مشابه فراوانی دارند که در یک نگاه اجمالی می توان پاره ایی از این وجوه تشابه را چنین برشمرد:
۱- عاشورا عرصه ی نبردی تحمیلی بود و دفاع مقدّس نیز
امام حسین (علیه السّلام) در دو راهی انتخابی قرار می گیرد که یا باید دست بیعت با یزید بدهد و شاهد از بین رفتن اصل اسلام باشد و به آن که از اسلام پوسته ایی باقی بماند راضی شود و یا این که مرگ با عزّت را ترجیح دهد؛ اگر چه به قیمت سختی ها و مرارت های فراوان و اسارت زنان و کودکانش باشد و مسلّم است که امام نمی تواند در برابر از بین رفتن اسلام، سکوت اختیار کند.
این دو راهی انتخاب در نامه ی ابن زیاد به اباعبدالله (علیه السّلام) کاملاً مشخص است:
«امّا بعد، من از ورود شما به سرزمین کربلا مطلّع گردیدم و امیر مؤمنان یزید بن معاویه به من دستور داده است که سر به بالین راحت نگذارم و شکم از غذا سیر ننمایم تا تو را به قتل برسانم یا این که به فرمان من و به حکومت یزید گردن بگذاری».۱
امام حسین(علیه السّلام) در سخنان خود در روز عاشورا به این نکته اشاره نموده، می فرماید:
«آگاه باشید که این فرومایه فرزند فرو مایه مرا در بین دو راهی شمشیر و مذّلت قرار داده است و هیهات که ما زیر بار ذلت برویم…». ۲
دفاع مقدّس، جنگی بود که تحمیل شد.
شروع جنگ در ۳۱ شهریور ماه ۱۳۵۹نیز با همین روحیه ی جنگ طلبی از سوی دشمن شکل گرفت؛ نظام های استکباری برای آن که فشار مضاعفی را بر انقلاب نوپای اسلامی وارد نمایند، راه حلّ نظامی را برگزیدند.
«آمریکا و متّحدانش به این فکر افتادند که ایجاد یک غائله ی مرزی با توجّه به اوضاع سیاسی داخلی و ناتوانی نیروهای مسلّح ایران می تواند هدف آنان را تحقّق بخشد. از این جهت طرح حمله ی نظامی به ایران، در دستور کار متخصّصان و کارشناسان سیاسی و نظامی آمریکا قرار گرفت. یکی از مقامات کاخ سفید در این باره اظهار داشت:
آمریکا به بررسی عملیات احتمالی نظامی از قبیل محاصره ی دریایی و هوایی و جنگ در بیابان پرداخته است.۳
تصمیم نظام استکباری توسّط صدام حسین، رئیس جمهور وقت عراق، عملی می شود و حمله ی نظامی در تاریخ ۳۱/۶/۵۹ رسماً آغاز می شود و ایران به قصد دفاع وارد جنگ می گردد.
صدام حسین۲۴ساعت پس از آغاز جنگ ایران و عراق طیّ مصاحبه ای که در نشریه ی شرق الاوسط چاپ شد، گفت:
«نیروی هوایی پیروز ما، پایگاه های مجوس! را بمباران کرد و خسارات سنگینی را به آن ها وارد کرد. در دریا نیروهای جسور ما در برابر نیروی دریایی دشمن پایداری کردند و در خشکی نیروهای دلاور ما به سوی اهداف از پیش تعیین شده پیشروی کردند».۴
و به راستی در هر عصری کاخ اموی و آل ابوسفیان برپاست، اگر چه از سبز به سفید تغییر رنگ داده باشد و البتّه هستند، عمر سعد هایی که فرمان آنان را به واسطه ی جاه طلبی شان لبّیک گویند.
پاسخی که یاران آخرالزّمانی حسین (علیه السّلام) به رهبری امام خمینی به این جنگ می دهند، مقاومت و ایستادگی با تکیه به خداوند متعال است، همان درسی که از اباعبدالله (علیه السّلام) گرفتند.
«امام خمینی طی سخنانی عنصر ایمان و توکّل به خدا را بزرگترین پایه ی قدرت و توانایی دانسته و قدرت دشمن را در مقابل آن ناچیز شمردند».
«من از ملّت بزرگ ایران خواهانم که در هر مسأله ای که پیش می آید، قوی باشند ، قدرتمند باشند ، متّکی به خدای تبارک و تعالی باشند و از هیچ چیز باک نداشته باشند». ۵
«هر چه فریاد دارید بر سر آمریکا بکشید، هرچه تظاهرات دارید بر ضدّ آمریکا کنید، خودتان را مجّهز کنید و تعلیمات نظامی پیدا کنید و به دوستان تعلیم دهید». ۶
۲-هدف دشمن نابودی اسلام ناب است هم در عاشورا و هم در دفاع مقدّس
یزید اگرچه به عنوان خلیفه ی مسلمین بر تخت و سریر کاخ سبز دمشق تکیه کرده، امّا این جایگاه تنها برای اعمال قدرت و گسترش فرهنگ اموی برای او کارآیی دارد و در غیر این صورت یزید هوس باز را چه به مملکت داری؟ او در این مقام به راحتی می تواند تیشه به ریشه ی اسلام بزند و انتقام اجدادش را از فرزندان محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بگیرد، این حقیقتی تلخ است که در یکی از اشعار او که خطاب به یکی از معشوقه هایش سروده به آن اعتراف نموده است.
«ای علیّه! نزد من بیا و شراب بده و نغمه بخوان؛ زیرا من مناجات را دوست نمی دارم. ای علیّه! داستان جدّم ابوسفیان را که بلند منزلت بود برای من بخوان؛ آن هنگام که برای جنگ با مسلمین به احد رفته بود… ای علیّه! بیا نزد من و به من خمر بنوشان؛ خمری که از انگورهای شام به دست آمده باشد. ای علیّه! هنگامی که به گذشته نگاه می کنیم می بینیم نوشیدن شراب پی در پی حلال بوده است. ای علیّه! پس از مرگم شوهر اختیار کن و آرزوی ملاقات مرا در قیامت در دل مدار، زیرا آن چه که در باره ی قیامت و رستاخیز گفته اند سخنان تاریک و باطلی است که برای دل، فراموشی می آورد. من باید به زیارت محمّد بروم در حالی که خمر نوشیده باشم، خمری که استخوان های مرا سیراب کرده باشد». ۷
صدّام اگر چه به سرکردگی آمریکا به نام یک کشور مسلمان، وارد جنگ با ایران شد، امّا نه او، و نه اربابانش، هدفی جز سرنگونی و نابودی نظام اسلامی و از بین بردن اسلام ناب نداشتند.
این حقیقتی است که آنان در مصاحبه های خود به آن اعتراف می کنند.
طه یاسین رمضان، معاون نخست وزیر عراق در مصاحبه ای گفت:
«ما بر این نکته تأکید می کنیم که جنگ به پایان نخواهد رسید مگر این که رژیم حاکم بر ایران به کلّی از بین برود». ۸
جف مک کانل، مفسّر معروف آمریکایی در مجلّه ی «کانتراسپای» می نویسد:
«شاید بتوان گفت که جنگ علیه ایران، هدفش سرنگونی دولت ایران است… مقصد اصلی عراق از نبردهای سنگین که در سراسر خوزستان و کردستان اعمال کرد مستأصل کردن رژیم ایران و در نهایت سقوط جمهوری اسلامی ایران بود». ۹
۳- جنگ تبلیغاتی و روانی در عاشورا و دفاع مقدّس
مقاتل وقتی خطبه های امام حسین (علیه السّلام) را نقل می کنند به این نکته نیز اشاره دارند که سپاه کوفه برای آن که صدای امام به گوش افراد نرسد و بر دل آنان تأثیر نکند، هلهله سر می دادند. هم چنین وقتی احوال کاروان اسیران کربلا را بیان می کند از تبلیغات سوء دشمن مبنی بر خارجی خواندن و شورشی خواندن اهل بیت امام حسین (علیه السّلام)، یاد می کند و… .
ایادی یزید به قصد محو نمودن صدای حق جنجال راه می انداختند و به دروغ و تهمت و پخش شایعات کذب متوسّل می شدند و تمام سعی شان این بود که حقیقت را وارونه جلوه دهند.
این سیاست سیاه را نیز استکبار جهانی در مقابله با نظام اسلامی در طول سال های دفاع مقدّس و بعد از آن، در پیش گرفت، شارلاتانیزم مطبوعاتی که توسّط نشریات و رسانه های صهیونیستی اعمال شد، سانسور شدید خبری اخبار مربوط به ایران و پخش شایعات و تخریب رهبران جامعه، به وسیله ی رادیو های بیگانه، به خدمت در آوردن هنر سینما در راستای اهداف شوم آمریکا و اسرائیل، که در رأس آن، مجموعه ی سینمایی هالیود قرار دارد، و ساخت فیلم هایی که از ایران و اسلام چهره ایی خشن و منفور و دور از تمدّن ارائه می دهد، همه در این راستا صورت گرفت. از این دسته فیلم ها که می توان از فیلم های «بدون دخترم هرگز»، «شمشیر اسلام» ، و فیلم های طنزی که توسّط ضد انقلاب در خارج از ایران ساخته می شد نام برد. در این فیلم ها ایرانیان به خرافه پرستی و عقب ماندگی متهّم شده، مقدّساتشان به تمسخر گرفته می شد.۱۰
وارونه جلوه دادن حقایق نیز از دیگر ترفندهای دشمنان است که هم در عاشورا و هم در دفاع مقدّس وجود داشته است. این تبدیل به حدّی بود که، گروهی از مردم کوفه تحت تأثیر تبلیغات مسموم دست اندرکاران بنی امیّه قرار گرفته و چنین تفهیم شدند که جنگ با حسین (علیه السّلام) به عنوان حمایت از خلیفه ی شرعی و قانونی (یزید) می باشد و چون حسین بن علی (علیه السّلام) برخلاف مصالح مسلمین و بر ضدّ خلیفه ی آنان قیام کرده است، مبارزه با وی بر هر مسلمانی واجب است. ۱۱
در دفاع مقدّس نیز همین شیوه به کار گرفته شد. صدام به نوعی در اوایل جنگ در سخنرانی ها و مصاحبه هایش حق به جانب صحبت می کرد که افکار عمومی جهان عرب تا قبل از حمله ی عراق به کویت، به عمق پستی او پی نبرده بود. چه این که صدام خود را نماینده ی جهان عرب معرّفی می کرد و اعراب به خاطر حسّ ناسیونالیستی از او حمایت کردند.
وی در سخنرانی رادیویی خود در ۲۸ سپتامبر ۱۹۸۰ گفت:
«این جنگ تنها برای ما نیست. بلکه بیشتر برای تمام اعراب و هم چنین عربی بودن خلیج (صدام اسم فارس را از خلیج حذف نمود) است. عراق از طرف ملّت عرب و شهروندان خلیج، می رزمد». ۱۲
رسانه های وابسته به صهیونیزم و استکبار جهانی، سعی داشتند صدام را به نوعی خلیفه ی مسلمانان اعلام کنند. در این باره روزنامه ی انگلیسی «آبزرور» در ۲۰ ژوئن ۱۹۸۰ در یک اگهی دو صفحه ای از دولت عراق می نویسد:
«عراق بار دیگر تخته ی پرشی برای تمدّن جدید در خاورمیانه شده است؛ با رهبری مانند صدام حسین و ثروت سرشار نفت و مردمی قوی مانند عراقی ها، او (صدام) شکوه گذشته ی خود را دوباره احیا خواهد کرد و نام صدام هم ردیف حمورابی، منصور و هارون الرشید در تاریخ ثبت خواهد شد». ۱۳
۴- تحریم در عاشورا و دفاع مقدّس
تحریم و قطع آب بر روی سپاه حسین (علیه السّلام) و جلوگیری از آب رسانی حتّی برای کودکان و زنان، که ابوالفضل العبّاس را به سقّایی معرّفی می کند و حماسه ی زیبای علمدار با وفا را رقم می زند، در همه ی مقاتل ذکر شده است. تحریم آب، ضروری ترین مایه ی حیات انسانی، خبر از نهایت خباثت و بی رحمی دشمن می دهد؛ و این خباثت بار دیگر در دفاع مقدّس تکرار شد. ایران به تحریم ضروری ترین کالاهای غذایی، اقتصادی و نظامی تهدید شد:
«درخواست امریکا از کشورهای عضو بازار مشترک اروپا مبنی بر تحریم اقتصادی ایران مورد موافقت کشورهای اروپایی قرار گرفت. ۱۴
و این امر تنگناهای بسیاری را برای نظام اسلامی به وجود آورد، امّا با این حال مردم تصمیم گرفتند تا نهایت صرفه جویی را رعایت کنند، همسر شهید مهاجر می گوید: زمانی که تحریم اقتصادی کشورمان از جانب آمریکا ، اعلام شد، تصمیم گرفتیم هر دوشنبه و پنج شنبه را روزه بگیریم و موّاد غذایی را برای کمک به جبهه بفرستیم. ۱۵
این روحیه ی مقاومت و ایستادگی در بین زنان و مردان جامعه اسلامی دیده می شد، که با تأسی به امام حسین(علیه السّلام) و درس گرفتن از ایشان در عاشورای قرن بیستم سختی ها را به جان خریدند، در مقابل سپاه کفر پایداری نمودند، امّا حاضر نشدند با استکبار کنار بیایند.
۵- ویژگی ها ی سپاه حق در عاشورا و دفاع مقدّس
الف- حضور افرادی از ردّه های سنّی در سپاه اسلام
در بین افراد سپاه امام حسین (علیه السّلام)، از نوجوان یازده ساله، به نام عمربن جناده و سیزده ساله، قاسم بن الحسن، نام برده شده و از علی اکبر و دیگر جوانان بنی هاشم و از پیرمردی به نام حبیب بن مظاهر که قریب به هشتاد سال از عمرش می گذشت.
سال های دفاع مقدّس نیز عرصه ی حضور مؤثّر و فعّال همه ی مقاطع سنّی در جبهه بود. در بین رزمندگان، سیزده ساله هایی چون حسین فهمیده حضور داشتند که با عشق به حسین (علیه السّلام) و بی هیچ هراسی از مرگ، به جبهه اعزام می شدند و در کنارشان پیرمردانی با محاسن سفید و گاه پشت خمیده زینت بخش سنگرها بودند؛ چون عارف بزرگ آیت الله میرزا جواد آقا تهرانی که قریب به نود و چند سال از سنّ شریفش می گذشت و با این وجود حضور در جبهه و در کنار رزمندگان اسلام بودن را توفیقی برای خود می دانست؛ هم چنین حضور پر برکت سرداران جوانی که بیست و چند سال بیشتر از سنّ شریفشان نمی گذشت، امّا در اوج خلوص و با تدبیر و خلاقیّت منحصر به فرد، لشکر و تیپ را هدایت می کردند و… یاد آور اصحاب امام حسین (علیه السّلام) بودند.
ب- حاکم بودن معنویت در سپاه اسلام در عاشورا و دفاع مقدّس
عاشورا عرصه ی عمل به اعتقادات و دفاع از عقاید بود و در واقع جهاد در راه عقیده و البتّه این جهاد صورت نمی پذیرد و قربت الی الله نمی تواند باشد، مگر آن که افراد سپاه و مؤمنینی که در جبهه ی حق حضور دارند ، مقیّد به رعایت حدود الهی باشند. در این صورت موج معنویت، سپاه حق را در بر خواهد گرفت، و آنان شاهد برکات فراوان ایمان و اخلاصشان خواهند بود.
اهمیّت دادن به واجبات، تقیّد به انجام مستحبّات و رعایت حدود و قوانین الهی، جلوه های زیبایی را در عاشورا و دفاع مقدّس به یادگار باقی گذاشت.
مهلت گرفتن ابا عبدالله(علیه السّلام) برای گذران شب عاشورا به نماز و عبادت و علاقه ی آن حضرت به نماز، الگویی برای رزمندگان است و آنان نسبت به عبادات همین قدر مقیّد و علاقه مند هستند، و ویژگی است که رزمندگان اسلام را از سپاه باطل متمایز می کند.
سال های دفاع مقدّس بهترین مستندات را از معنویت در جبهه های غرب و جنوب، برای نسل های آینده به یادگار باقی گذاشته است. دست نوشته ها، مناجات ها، و خاطرات شهیدان از این قبیل است و تردیدی نیست که این روح معنوی وامدار درسی است که مردان و زنان عاشورایی از اباعبدالله الحسین (علیه السّلام) گرفته اند؛ بررسی بیشتر این مقوله در بخش اعتقادات و عرفان در عاشورا و دفاع مقدّس خواهد آمد.
ج- روابط عاطفی بین یاران ابا عبدالله (علیه السّلام) در عاشورا و دفاع مقدّس
حادثه ی عاشورا دارای ابعاد فراوانی است، از یک نگاه اوج مظلومیت، غربت و در عین حال مقاومت است. از منظری جنایت حکومت اموی است برای از بین بردن اسلام و از سوی دیگر بحری است عمیق از معرفت الله و عشق پروردگار و از بعدی نیز، حکایت انسان هایی است که در عین حماسی بودن و دلاوری در نبرد، از روحی لطیف و قلبی رقیق برخوردارند که از هیچ گونه فداکاری در حمایت از یکدیگر دریغ نمی کنند و در سخت ترین شرایط هرگز دست از لطف و مهربانی نمی کشند.
روح وحدت و اتّحاد حول محور حسین (علیه السّلام) و پیوستگی آنان به یکدیگر در مقابل سپاه کوفه، سپاهی کوچک امّا غیر قابل نفوذ را ایجاد نمود. در این سپاه وحدت و یکپارچگی بین همه افراد، از «جون» غلام ابوذر گرفته تا حبیب بن مظاهر و… دیده می شود. هم چنین این ارتباط عاطفی بین امام و اصحاب نیز برقرار است. مقاتل وقتی از رخصت گرفتن و به میدان رفتن یاران حسین (علیه السّلام) قضیّه ای را نقل می کنند در لطف و توجّه حضرت به اصحاب سخن می گویند و این که حضرت سعی می کردند بر بالین یارانشان حاضر شوند و هر کدام را به نوعی مورد تفقّد قرار دهند.
رزمندگان اسلام در نبرد هشت ساله ی خود با استکبار، در این امر نیز به حسین (علیه السّلام) اقتدا نمودند و روح فضایل و صمیمیت را بر فضای جبهه ها حاکم نمودند. آن چنان که هر کدام مانند برادری مهربان، سعی در رفع مشکلات مادّی و گرفتاری های خانواده ی هم رزمشان داشتند.
صفا و صمیمیت در جبهه و پیوند های محکم دوستی، بین رزمندگان، تواضع و ایثاری که در خاطرات دفاع مقدّس موج می زند، حاکی از روابط عاطفی قوی است که در بین رزمندگان وجود داشت.
بر این پیوند و دوستی عمیق بین رزمندگان اسلام که از همه ی اقشار و صنوف در میانشان دیده می شد، دشمنان نیز اعتراف کردند و این وحدت، تعجّب آنان را نیز برانگیخته بود.
نیویورک تایمز طیّ مقاله ای حیرت خود را از این امر چنین اظهار می دارد:
«یک نیروی عجیب و غریب نظامی از سربازان حرفه ای، روحانیون، شبه نظامیان محلّی، و بچّه های مدرسه ای نوجوان سیزده ساله، که همگی با یک التهاب اسلامی شدید به یکدیگر متصل می شوند؛ بن بست طولانی جنگ خلیج فارس را با تار و مار کردن نیروهای سنگر گرفته ی عراق شکستند. ۱۶
بررسی بیشتر این مقوله در بخش اخلاقیات و عواطف در عاشورا و دفاع مقدّس خواهد آمد.
قساوت قلب و عدم رعایت حقوق انسانی در سپاه مقابل، در عاشورا و دفاع مقدّس
بستن آب به روی زنان و کودکان، آتش زدن خیمه ها، اذیت و آزار روحی و جسمی اسرا ء و… از مصادیق عدم پای بندی سپاه کوفه است به حقوق انسانی، که شرح مفصّل آن در مقاتل نقل شده است.
این قساوت و عدم رعایت حقوق انسانی به وسیله ی دشمن در دفاع مقدّس نیز مصداق می یابد.
محاصره ی اقتصادی، بمباران مناطق مسکونی، بمباران بیمارستان ها، استفاده از سلاح های شیمیایی، شکنجه و آزار اسرا، هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری به دست آمریکا در خلیج فارس و… از این قبیل است. مستندات نشان می دهد که «ارتش عراق قریب به ۲۵۲ بار از سلاح های شیمیایی علیه رزمندگان اسلام و مردم بی پناه غیر نظامی استفاده کرد… به اعتقاد کارشناسان، رژیم عراق از انواع مختلف گازهای سمّی و شیمیایی علیه رزمندگان اسلام استفاده کرده است؛ گازهای تاول زا و تحریک کننده ی اعصاب که حتّی در جنگ جهانی هم بی سابقه بوده است». ۱۷
شباهت بیشتر به عاشورا وقتی خود را نشان می دهد که سردمداران کفر خود را منادیان حقوق بشر نیز می دانند و با آن همه جنایت اعمال شده در جنگ تحمیلی، ماسک انسان دوستی نیز به چهره می زنند. اگر چه دیری نپایید که با اعزام مجروحان شیمیایی به کشور آلمان، برای معالجه و مداوا، جهان متوجّه جنایات صدام در طول جنگ شد و نقاب از چهره ی منادیان حقوق بشر که خود عامل ارسال موّاد شیمیایی به عراق بودند، برداشته شد.
این همان فریاد زینب است در بارگاه یزید که خواب راحت اصحاب کفر را سلب نمود و رسوایی را برای همیشه بر دامنشان رقم زد.
پی نوشتها:
۱- مقتل خوارزمی، ص ۲۳۹.
۲- سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، محمد صادق نجفی.
۳- تاریخ دفاع مقدّس، دکتر منصوری لاریجانی، ص۵۰.
۴- همان، ص ۱۲۰.
۵- همان، ص ۱۲۲.
۶- همان، ص۶۴.
۷- درسی که حسین به انسان ها آموخت، ص ۱۵۸.
۸- تاریخ دفاع مقدّس، ص ۹۳.
۹-همان، ص ۹۳.
۱۰- اسناد موجود در کانون هم اندیشی سیاسی بسیج.
۱۱- سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص ۱۹۳.
۱۲- تاریخ دفاع مقدّس، ص ۹۷.
۱۳- همان، ص ۹۹.
۱۴- همان، ص۵۳.
۱۵- اسناد موجود درکنگره ی شهیدان استان خرسان.
۱۶- تاریخ دفاع مقدّس، ص ۱۳۷.
۱۷- همان، ص ۱۷۷.
