تنظیم: حدیثه عسکری
سرکار خانم اعتمادی مدیریت محترم مدرسه علمیه فاطمه الزهرا(س) توس بودند که سالهای متمادی در راه تبلیغ و نشر اسلام و تربیت شاگردان مبرّز در کنار استاد طاهایی، تلاش نمودند. آنچه از ایشان به یادگار مانده، علاوه بر تعداد بسیاری سخنرانی، چند کتاب است. در اینجا به معرّفی آنها میپردازیم.
۱. کتاب شمیم قائم(عج) از سلسله درسهای سرکار خانم اعتمادی میباشد که حاصل سخنرانیهای ایشان در طی سالهای متمادی و جلسات متعدّد دربارهی حضرت ولی عصر(عج) با استناد به آیات و روایات ائمهی معصومین(ع) است که توسّط واحد پژوهش مدرسه علمیه فاطمه الزهرا(س) توس، جمعآوری و تنظیم شده است.
در این کتاب به مباحث مهمی چون اهمیت وجود رهبری در جامعه، انتظار و انواع آن، دوران زندگی امام زمان(عج)، روش حضرت در برپایی حکومت جهانی، عوامل زمینهساز انقلاب، علّت غیبت، ویژگی یاران امام زمان، وظایف دولت کریمه، نشانههای آخر الزمان و در پایان نیز پاسخ به برخی سؤالها پیرامون ظهور، طول عمر و… پرداخته شده است.
استاد فرزانه با توجه به آیه ۷۱ سوره اسراء «یَوْمَ نَدْعُو کُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ فَمَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ فَأُوْلَئِکَ یَقْرَؤُونَ کِتَابَهُمْ وَلاَ یُظْلَمُونَ فَتِیلًا» به اهمیت وجود رهبر و اینکه هر گروه و حزبی (چه حق و چه باطل) نیازمند وجود رهبری هستند، اشاره نموده و عقیدهی شیعه را در اعتقاد به امر امامت از طریق حدیث ثقلین و آیهی سوم سورهی مائده بیان نمودهاند، سپس به توضیح مفهوم حقیقی انتظار و تلاش دشمنان در کمرنگ کردن این عقیده در بین مردم نمودهاند. استاد همچنین عقیدهی ظهور مصلح جهانی در ادیان دیگر چون یهود، مسیحیت، هندو، زرتشت و… را بیان نمودهاند.
مرحومه سرکار خانم اعتمادی سپس به انواع و ارکان انتظار پرداخته و میفرمایند: انتظار ویرانگر همان اشاعه و رواج ظلمها و تبعیضهاست. امّا انتظار سازنده، مبارزهی اهل حق و اهل باطل است که به پیروزی نهایی اهل حق منتهی شود. از طرفی انتظار دارای دو رکن علمی (شناخت و معرفت به مقام امام) و عملی (تذکر، احیای امر امام، نصرت و یاری و اقتدا به شیوه زندگی آن حضرت) میباشد. ایشان سپس تفاوت انتظار امام زمان(عج) با سایر انتظارها و نیز شباهتهای ایشان به پیامبران گذشته را بیان میکنند. استاد در ادامه به حکومت جهانی آن حضرت اشاره نموده و عوامل زمینهساز انقلاب و روش حضرت را در برپایی حکومت جهانی بیان نموده و به علّت غیبت آن حضرت، چگونگی بهرهگیری مردم از حضرت در دوران غیبت و فواید غیبت اشاره نموده و میفرمایند:
همانگونه که اشعهی خورشید از پس ابرها، جلوه میکند و به اندازهی وسع روزنههای خانهها از آنها عبور میکند؛ مردم نیز به اندازهی وسعت روزنههای دلهایشان از وجود او بهره میبرند و بعضی او را دیده و بعضی محروم میمانند یعنی به همان اندازهای که موانع شهودی و علایق جسمانی را از خود رانده باشند به وجود و نور تابان او نزدیکتر میشوند.
مرحومه خانم اعتمادی در ادامه راههای آمادگی انسانها در دوران غیبت (راه عقلی، عاطفی و رفتاری) و برخی از ویژگیهای یاران حضرت را با توجّه به آیات و روایات بیان میکنند از جمله این ویژگیها:
۱. هم خداوند آنان را دوست دارد و هم آنها خدا را دوست دارند؛ ۲. در برابر مؤمنان خاضع و مهربانند؛ ۳. در برابر مشرکان سرسخت و نیرومند؛ ۴. به طور پیگیر در راه خدا جهاد و تلاش میکنند؛ ۵. در مسیر انجام وظیفه از سرزنش هیچ سرزنشکنندهای نمیهراسند.
استاد در ادامه به ارتباط حجّت ظاهری (= امام) و حجّت باطنی (= عقل) پرداخته و فرمودند: حجّت باطنی پل ارتباطی بین انسان و حجّت ظاهری اوست، هرچه انسان نسبت به حجّت باطنی خود کم توجّهتر باشد و احساس مسئولیت کمتری بکند آثار آن در رابطه با روح انسان و حجّت ظاهری آشکارتر میشود. امّا علامت ارتباط انسان با حجّت باطنی تنها انجام اعمال عبادی نیست، بلکه تحولات اخلاقی لازم دارد. یک منتظر واقعی باید دارای صفات تقوی و درک مسئولیت اجتماعی نسبت به اصلاح جامعه باشد و هرگز تسلیم و ناامید نشود و از آنجا که غیبت حضرت از ناحیهی ما بوده دعا برای ظهور آن حضرت مؤثّر خواهد بود و این امر تنها با به کار بردن اهداف حضرت مهدی گرچه در سطح محدود، تحقّق خواهد یافت.
مرحوم خانم اعتمادی سپس به وظایف اجتماعی منتظران در زمان غیبت و توقیع حضرت به شیخ مفید میپردازند که از جملهی این وظایف یقین کامل به ظهور حضرت بعد از غیبتی طولانی؛ رجوع به فقها در امور دینی و آماده سازی خویشتن در برپایی قیام میباشد.
در فصل پایانی کتاب عناصر لازم در تمدّن اسلامی و وظیفهی انسانها در دولت کریمه بیان میشود و در قسمت بعد نشانه های آخر الزمان برشمرده میشود و به صورت پرسش و پاسخ دربارهی ظهور حضرت سخن گفته میشود.
۲. نکات تربیتی کودک و نوجوان از دیدگاه اسلام، که به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی در یک مجلّد به نگارش درآمده است.
در این کتاب به کلیدهای تربیت کودک و نوجوان اشاره شده است از جمله: ۱. مهر و محبّت نسبت به فرزندان؛ ۲. شخصیّت دادن به فرزند؛ ۳. برقراری ارتباط با فرزند.
خانم اعتمادی در بحث مهر و محبت، جایگاه و اثرات و پایههای یک محبّت سازنده و مفید نسبت به فرزندان را بیان نموده و کلید اصلی تعلیم و تربیت در تمام مراحل زندگی کودک را، محبّت میدانند و خانواده را به عنوان بهترین محل برای تمرین مهر و عاطفه ورزیدن به کودک معرّفی مینمایند. همچنین در قسمت شخصیت کودک، نکات مهمّی مورد توجه قرار گرفته. اینکه احساس شخصیت مانند سدّی درونی مانع از دست زدن به کارهای خلاف میشود و انسان را از درون کنترل میکند؛ در شخصیت دادن به فرزند بر پدر و مادر لازم است که خطاهای فرزند را نزد دیگران بازگو نکنند؛ از نصیحت و انتقادهای زیاد پرهیز کنند؛ با فرزندان خود مشورت نمایند و حسّ اعتماد به نفس را در آنها پرورش دهند؛ استعدادهای فرزندان را شناسایی نموده و در تقویت آنها کوشا باشند.
ایشان در ادامه بیان میکنند که ارتباط با فرزند باید به گونهای باشد که به فرزند سالاری نینجامد. از سوی دیگر محیط خانه و خانواده نباید به صورت یک پادگان باشد که فرزندان فرمانبران بیچون و چرای پدر و مادر باشند. والدین باید با ارتباط صمیمی و با تدبیر، هدایت فرزندان را بر عهده بگیرند. در یک خانوادهی سالم، در درجهی اوّل خداوند و تعالیم اسلامی و بعد از آن مودت، محبّت و صفا و صمیمیت حکمفرماست که این موارد همه جزئی از تعالیم اسلام است.