*زکیّه عابدینینیا
میوه همچون سایر اقلام مصرفی موجود در بازار از زیادهروی در مصرف و بعضاً بدمصرفی در امان نیست. این موضوع از مسائلی است که توجّه کمتری به آن شده و برای رفعش چارهاندیشی نمیگردد، چرا که اسراف در آن به نحوی مخفی است و عموم مردم از کمّ و کیف آن مطّلع نیستند.
در زمینهی مصرف این نعمت الهی دو نوع اسراف تعریف شده است: اسراف کمّی و اسراف کیفی.
عوامل زمینه ساز در بروز اسراف کمّی میوه ها
اسراف کمّی یا همان زیاده از حد مصرف کردن را میتوان اغلب در قشر مرفّه جامعه و بعضاً در خانوادههایی مشاهده کرد که میخواهند میوه را نیز همچون سایر کالاها به طور یکجا خریداری نمایند و زحمت خرید به اندازهی نیاز خانواده را به خود ندهند.
در این زمینه علل مختلفی وجود دارد که سبب میشود بخشی از میوهی تولیدی یا وارداتی، به جای مصرف درست فاسد گشته و دور ریخته شود.
طبق برخی آمارها در سال ۱۳۷۳، ۲۰ میلیون تن میوه و ترهبار در کشور تولید شده که ۱۹ میلیون تن آن در داخل کشور مصرف شده یا بهتر است بگوییم خریداری شده است که این مقدار در هیچ کشور خارجی مصرف نمیشود و نمیتواند مصرف شود (نمایندگی ولیفقیه مرکز قلب جماران، (داستان اسراف)، زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی بقیهالله، 1388، www.bmcu.ac.ir).
یکی از عواملی که در این زمینه نقش مهمّی ایفا میکند، خودنمایی است (اسراف بلای خانمانسوز، محمد محمدی اشتهاردی، ص۲۳). برگزاری مهمانیهای بزرگ و خریداری میوه بیش از نیاز جمع، صرفاً برای اینکه زینت میزهای پذیرایی باشد، از این دست نمونههاست. همچنین بهرهگیری از تنوّع رنگ میوهها در تزیین سفرهی عقد که متأسّفانه یکی از بدترین مصادیق اسراف در میوه است؛ چرا که در این کار برای هنرنمایی بیشتر، میوهها را به اشکال مختلف برش میدهند و آن را از پوستهی محافظتی طبیعیاش خارج میکنند و این میوههای برشخورده به دلیل ماندن در فضای باز به مدّت چند ساعت و نشستن گرد و غبار، دیگر قابل استفاده نیستند.
عوامل زمینهساز در بروز اسراف کیفی
اسراف کیفی میوه عبارت است از آگاهی نداشتن در مورد خواصّ همهی قسمتهای میوه و فقط استفاده از آن بخشی که مصرف آن رایج و به قولی راحتتر و خوشمزهتر است. این عدم آگاهی سبب میشود از بخشی از این نعمت الهی که بیشتر جنبهی طبّی دارد، محروم بمانیم و داروی درمان بسیاری از بیماریهای خود را کاملاً غیرعامدانه دور بریزیم.
عوامل ایجادکنندهی این نوع اسراف چند دسته است:
۱- عدم آگاهی از خواص و فرآوردههای میوهی مورد نظر.
۲- دسترسی نداشتن به امکاناتی که سایر بخش‌های میوه را برای ما قابل استفاده مینماید.
۳- گرفتاریهای روزمرّه و نبود وقت برای توجّه به این مسائل.
نکاتی برای تازه نگهداشتن میوه و جلوگیری از اسراف
خوب است مدّت زمان نگهداری بعضی میوهها و سبزیجات در یخچال را بدانید. به عنوان مثال سیب، چند هفته در محیط سرد و خشک سالم و تازه میماند امّا اگر میخواهید مدّت طولانیتری آن را نگهداری کنید، آن را تکتک در پوششی کاغذی بپیچید و در یخچال بگذارید.
موز را میتوان فریز کرد.
برای تازه نگهداشتن لیموترش کمی روغن نارگیل روی آن بمالید و در یخچال قرار دهید. با این شیوه لیموترش تا ۱۰ روز تازهتر خواهد ماند (شیوههای نگهداری فرآوردههای گوشتی، میوه و سبزیجات، زهرا عبداللّهی، www.aftab.ir).
روشی برای تسریع در رسیدن میوههای نارس
اگر میوهی نارسی دارید آن را با میوههای رسیده داخل یک پاکت قرار دهید. میوهی رسیده از خود گازی متصاعد میکند که منجر به رسیده شدن مواد خام میشود. اگر هلو، گلابی یا گوجهفرنگی نارس دارید آنها را به همراه یک سیب رسیده، داخل پاکت قهوهای بگذارید و یک سوراخ در آن ایجاد کنید. سیب با انتشار گاز اتیلن، باعث زود رسیدن میوههای دیگر میشود.
نتایج و پیشنهادات
۱- اگر میوه در قالب و روش مخصوص خود مصرف نشود، میتواند به جای فایده برای بدن اثر آسیبزایی داشته باشد. زیادهروی در مصرف هرگونه میوه، آسیبهای جبرانناپذیری برای بدن در پی دارد.
۲- اطّلاعرسانی در باب خواصّ میوه میتواند از اسراف کیفی آن بکاهد. در نتیجه رسانهها باید در این زمینه فعّالیّت بیشتری داشته باشند.
۳- شرکتها و نهادهایی در قالب تبدیل اجزای دور ریز میوه به فرآوردههای مفید ایجاد شود. چرا که این امر مستلزم امکاناتی است که شاید در منازل امکانپذیر نباشد.
۴- با توجّه به میزان بالای اسراف کمّی میوه باید توجّه داشت میوه در حدّ نیاز و در عین حال متنوّع خریداری شود.
