مأمون، خلیفه‌ی عباسی، درباره‌ی این‌که چرا نمازها در اوقات پنج‌گانه، آن هم در اوقاتی مشخص، خوانده می‌شود، از حضرت رضا علیه السلام پرسید. حضرت در پاسخ فرمود: این امر بدان سبب است که آغاز و انجام کارها همراه با یاد خداوند باشد. کار نیم روز انسان با نماز صبح آغاز می‌شود و با نماز ظهر پایان می‌پذیرد. کار عصر انسان نیز با نماز عصر شروع و با نماز مغرب ختم می‌شود تا در نتیجه، مجموعه اشتغالات انسان از ابتدا تا انتها با ذکر خداوند توأم باشد. اگر این‌چنین نمی‌شد، قلب انسان حالت قساوت و انجماد به خود می‌گرفت. این مطلب را در ضمن مثالی توضیح می‌دهیم: چرخش وضعی زمین به دور خود، موجب پیدایش شب و روز می‌شود و گردش انتقالی آن، بهار، تابستان، پاییز و زمستان را به همراه می‌آورد. این تحولات، همه معلول چگونگی تابش خورشید به سطح زمین است و همین امر، موجب پیدایش مناطق منجمد جنوبی و شمالی، مناطق معتدل و استوایی است که از نظر وضع حیات با هم تفاوت دارند. در خط استوا،که زاویه‌ی تابش عمود است، هیجان حیات به بالاترین حد می‌رسد. دراین نوع مناطق، عظیم‌الجثه‌ترین حیوانات در دریا و بزرگ‌ترین جانوران در خشکی یافت می‌شوند. تعدد و تنوع موجودات در مناطق استوایی بسیار بیش‌تر از دیگر مناطق است. چنان‌که زمین از خورشید نور می‌گیرد و از خود نوری ندارد، انسان هم بر اساس آیات کریمه‌ی قرآن مثل «الله نور السموات و الارض» از رحمت الهی نور می‌گیرد؛ پس باید همواره زاویه‌ی این تابش را تنظیم کنیم؛ چون هر چه هست، در همین زاویه‌ی تابش است. فاصله‌ی خورشید با زمین و زمین با خورشید هیچ‌گاه کم یا زیاد نمی‌شود و اگر تفاوتی بین مناطق قطبی و استوایی وجود دارد، به همان زاویه‌ی تابش برمی‌گردد. انسان، وابسته به خداست و فاصله‌ی این وابستگی هرگز دستخوش تغییر نخواهد شد، آن‌‌چه قابل تغییر است، زاویه‌ی توجه انسان به خداست. هر قدر زاویه‌ی توجه انسان به خدا مستقیم‌تر باشد، تابش رحمت بیش‌تر خواهد بود؛ از آن طرف، هرچه انحراف انسان از تابش رحمت بیش‌تر شود، به دنبال آن تاریکی نیم‌شب یا سردی و سختی زمستان را در روح آدمی به دنبال خواهد داشت. راز نماز این است که انسان را از زمستان به بهار، از حالت قطبی به حالت استوایی و از نیم‌شب غفلت به نیم‌روز شکوه الهی برساند. (آیت‌الله حائری شیرازی، جاری حکمت، تهران، سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۸۹، ص ۷۱ و ۷۲)
معجزهی حضور
اسفند ۱, ۱۴۰۳
