چرا بعد از سلام نماز، تکبیر می‌گوییم؟

چرا بعد از سلام نماز، دست‌ها را بالا برده و تکبیر می‌گوییم؟

در فقه شیعه مستحب است بعد از سلام نماز سه مرتبه تکبیر گفته‌شود و مستحب است هنگام گفتن هر تکبیر دست‌ها را تا مقابل گوش‌ها بالا ببرند، همان‌گونه که مستحب است هنگام گفتن تکبیر اوّل نماز و تکبیرهاى بین نماز دست‌ها را بالا ببرند؛ ولى اهل تسنّن تکبیر گفتن بعد از سلام نماز را مستحب نمى‏دانند.

ابن ادریس حلّى(رحمه الله) مى ‏نویسد:

«یستحب بعد التسلیم و الخروج من الصلاه أن یکبّر و هو جالس ثلاث تکبیرات یرفع بکل واحده یدیه إلى شحمتی أذنیه، ثمّ یرسلهما إلى فخذیه فی ترسّل واحد.» (ابن ادریس حلی، ج‌1، ص ۲۳۲) مستحب است بعد از سلام و خروج از نماز همان‌طور که نشسته است تکبیر بگوید به‌طوری‌که دست‌ها را تا مقابل گوش‌ها برده و پایین آورد.

هم چنین شروع تعقیبات نماز با همین سه تکبیر است. در رساله‌ی صلاتیه بیان شده: اوّل تعقیبات، سه دفعه تکبیر بعد از سلام است  و دست‌ها را در حال تکبیر بلند سازد. و شیخ مفید (رحمه اللّه) فرموده‌اند: که دست‌ها را موازی بردارد، پشت دست‌ها را رو به خود و باطن آن‌ها را رو به قبله نماید، هر دفعه آن‌ها را به جانب ران‌هاى خود  فرود آورد (اصفهانی، ۱۴۲۵، ص۲۶۶) شهید اول نیز می‌فرمایند: تعقیب بعد از نماز، مستحبِ مؤکّد است. و شروع آن به سه تکبیر است که با هر تکبیر دستان خود را تا گوش‌هایش بلند مى‏کند. (شهید اول، ۱۴۱۷) دلیل این این امر سیره‌ی پیامبر… ^{صلی الله علیه و آله و سلم} و روایات معصومین ^{علیهم السلام}‰ است. از جمله این‌که مفضل شاگرد امام صادق ^{علیه السلام}† می‌گوید: عرض نمودم به خدمت حضرت امام جعفر صادق ^{علیه السلام}†: چه سبب دارد که نماز گزارنده بعد از سلام سه مرتبه الله اکبر مى‌گوید و دست‌ها را برمى‌دارد. حضرت فرمودند: چون حضرت سید المرسلین ^{صلی الله علیه و آله و سلم} … مکّه‌ی معظمه را فتح کردند نماز ظهر را با اصحاب خود نزد حجر الاسود به جا آوردند و چون سلام دادند سه مرتبه تکبیر گفتند و دست‌ها را از جهت آن برداشتند و گفتند: لا اله الّا الله وحده وحده وحده… (مجلسی اول، ج۴، ص۱۲۹) فقهای شیعه نیز که یکی از منابع فتاوا و آراء فقهی‌شان سنت و سیره‌ی معصومین ^{علیهم السلام‰} است این عمل(تکبیر بعد از نماز) را بر آن مستند کرده‌اند.

 منابع

۱. اصفهانى، مجلسى اول، محمد تقى، لوامع صاحبقرانى، مؤسّسه‌ی اسماعیلیان، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۴.

۲. حلّى، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، دوم، ۱۴۱۰.

۳. اصفهانى، محمد تقى رازى نجفى، رساله‌ی صلاتیه، انتشارات ذوى القربى، قم، ۱۴۲۵.

۴. عاملى، شهید اول، محمد بن مکى، الدروس الشرعیه فی فقه الإمامیه، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، چاپ دوم، ۱۴۱۷.