نوبت دقت

طاهره رحیم‌زاده

در رضاع چه کسانی به زن شیرده حرام می‌شوند؟

بچه‌ی شیرخوار (مرتضع) زیرا فرزند رضاعی او می‌شود.
فرزندان بچه‌ی شیرخوار، زیرا او مادربزرگ رضاعی آن‌ها می‌شود (تحریرالوسیله، فصل فی اسباب تحریم، القول فی الرضاع، م۷؛ سید محمد حسن بنی هاشمی، توضیح المسائل (محشی- امام خمینی)، ج۳، ص۵۰۳، م۲۶۶۴؛ سید علی سیستانی، منهاج الصالحین، ج۳، ص۴۴تا۴۶، م۱۰۶و۱۰۷).

محرم‌های شوهر زن شیرده (صاحب لبن):

بچه‌ی شیرخوار و هرچه پایین رود.
اولاد پدر بچه‌ی شیرخوار.
اولاد مادر بچه‌ی شیرخوار (سید روح الله خمینی، تحریرالوسیله، فصل فی اسباب تحریم، القول فی الرضاع، م۷؛ سید علی سیستانی، منهاج الصالحین، ج۳، م۱۰۶و۱۰۷؛ سید محمد حسن بنی هاشمی، توضیح المسائل (محشی- امام خمینی)، ج۲، ص۵۰۴).

محرم‌های فرزندان بچه‌ی رضاعی:

در بحث رضاع چه کسانی بر فرزندان بچه‌ی رضاعی حرام می‌شوند؟

مادر صاحب لبن و مادربزرگ‌های او و مادر زن شیرده و مادربزرگ‌های او بر فرزندان بچه‌ی شیرخوار حرام می‌شوند زیرا مادربزرگ‌های رضاعی آن‌ها هستند.
دختران بچه‌ی شیرخوار بر پدربزرگ‌های صاحب لبن و زن شیرده حرام می‌شوند زیرا آن‌ها اجداد رضاعی‌شان می‌باشند.
خواهران صاحب لبن و خواهران زن شیرده و عمه‌ها و خاله‌های او و عمه‌ها و خاله‌های اجداد و جدّات آن دو بر بچه‌ی شیرخوار حرام می‌شوند زیرا آن‌ها عمه و خاله‌ی رضاعی آن‌ها می‌باشند.
دختران بچه‌ی شیرخوار بر برادران صاحب لبن و برادران زن شیرده و عموهای آن دو و دایی‌های آن دو و عموها و دایی‌های پدران و مادران آن دو حرام می‌شوند زیرا آن‌ها عموها و دایی‌های رضاعی آن‌ها هستند.
دختران نسبی و رضاعی صاحب لبن بر فرزندان بچه‌ی شیرخوار حرام می‌شوند زیرا آن‌ها فرزندان برادر و یا خواهر رضاعی آن‌ها هستند.
فرزندان نسبی زن شیرده بر فرزندان بچه‌‌ی شیرخوار حرام می‌شوند زیرا آن‌ها فرزندان برادر یا خواهر رضاعی آن‌ها می‌باشند.
دختران بچه‌ی شیرخوار بر بچه‌های نسبی و رضاعی صاحب لبن حرام می‌شوند زیرا آن‌ها دختران خواهر یا برادر رضاعی آن‌ها می‌باشند.
دختران بچه‌ی شیرخوار بر بچه‌های نسبی زن شیرده حرام می‌شوند زیرا آن‌ها دختران برادر یا خواهر رضاعی آن‌ها می‌باشند (سید روح الله خمینی، تحریرالوسیله، فصل فی اسباب تحریم، القول فی الرضاع، م۷؛ سید علی سیستانی، منهاج الصالحین، ج۳، م۱۰۶و۱۰۷؛ سید محمد حسن بنی هاشمی، توضیح المسائل (محشی- امام خمینی)، ج۲، ص۵۰۴).

سؤال: آیا شوهر زنی که به بچه‌ای شیر داده است می‌تواند با محارم فرزند رضاعی خود ازدواج کند؟ با خویشان شوهر چطور؟

– شوهر آن زن که صاحب شیر است به خواهرهای آن بچه محرم نمی‌شود ولی احتیاط مستحب آن است که با آنان ازدواج نکند و نیز خویشان شوهر به خواهر و برادر آن بچه محرم نمی‌شوند و می‌تواند ازدواج کند (سید محمد حسن بنی هاشمی، توضیح المسائل (محشی- امام خمینی)، ج۲، ص۵۰۴، م ۲۴۶۶؛ سید علی سیستانی، منهاج الصالحین، ج۳، ص۴۶).

اگر زنی نوه‌ی دختری یا بچه‌ی دامادش را شیر دهد…

اگر زنی بچه‌ی دامادش را شیر دهد دخترش بر دامادش حرام ابد می‌شود و ازدواجشان باطل می‌شود در این حکم فرقی نیست که آن بچه را با شیر پدر دخترش شیر دهد و یا با شیر دیگری و فرقی نمی‌کند که بچه‌ی دخترش را شیر دهد و یا بچه‌ی هم عروس دخترش را، و علت حرمت این است که داماد زن در این حالت پدر بچه‌ی شیرخوار است و همسرش دختر زن شیرده می‌شود و همان‌طور که بیان شد این دو (که قبل از شیرخوردن بچه، زن و شوهر بودند) از محارم رضاعی هم محسوب می‌شوند.

نکته: در این مسأله در صورتی که رضاع بعد از طلاق دادن دختر تمام شود شوهرش حق ندارد مجدداً با دختر عقد کند و اگر رضاع بعد و یا قبل از وفات دختر تمام شود برای شوهرش جایز نیست که با خواهران او ازدواج کند (سید علی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ج۴، م۹۱؛ منهاج الصالحین، ج۳، ص۵۳، م۴۳).

اگر زنی فرزند دخترش را شیر دهد و به عبارت دیگر اگر جده از طرف مادر نوه‌اش را شیر دهد، دخترش -مادر فرزند- بر شوهرش حرام می‌شود و ازدواجش باطل می‌شود- چه او را به شیر پدر دختر یا به شیر غیر او- شیر دهد و این به خاطر آن است که شوهر دختر پدر شیرخوار است و زوجه‌اش دختر مرضعه- جده‌ی فرزند- می‌باشد (سید روح الله خمینی، تحریرالوسیله، فصل فی اسباب تحریم، القول فی الرضاع، تنبیه (احکام الرضا)، م۱).
احتیاط مستحب آن است که زن، بچه‌‌ی خود را شیر کامل ندهد هم‌چنین بچه‌ای را که شوهر دخترش از زن دیگر دارد و اگر این کار را کرد دخترش بر دامادش حرام نمی‌شود (آیت الله مکارم شیرازی، رساله ۲۱۱۴؛ استفتائات، ج۴، س ۶۲۲).

سؤال: اگر چندین دختر و پسر از شیر یک زن و شوهر شیر خورده‌اند آیا می‌توانند با هم ازدواج کنند؟

اگر زن از شیر یک شوهر چندین بچه را شیر دهد، همه‌ی آنان به یکدیگر و به شوهر و زنی که به آنان شیر داده محرم می‌شوند (توضیح المسائل جامع، ج۲، ص۵۰۹، م۲۴۷۷).

سؤال: اگر دختر و پسری از دو زن که یک شوهر دارند شیر خورده‌اند آیا می‌توانند با هم ازدواج کنند؟

اگر کسی چند زن داشته باشد و هر کدام آنان با شرایط رضاع، بچه‌ای را شیر دهد، همه‌ی آن بچه‌ها به یکدیگر و به آن مرد و به همه‌ی آن زن‌ها محرم می‌شوند (سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل، ج۲، ص۵۰۹، م ۲۴۷۸).

سؤال: آیا انسان می‌تواند با محارم برادر و خواهر رضاعی خود ازدواج کند؟

اگر زنی از شیر یک شوهر پسر و دختری را کامل شیر بدهد خواهر و برادر آن دختر به خواهر و برادر آن پسر محرم نمی‌شوند (بنابراین ازدواجشان مانع ندارد) (مراجع عظام تقلید، سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل، ج۲، ص۵۰۹، م ۲۴۸۰)

سؤال: آیا انسان می‌تواند با محارم رضاعی برادر و خواهر نسبی خود ازدواج کند؟

اگر زنی بچه‌ای را شیر دهد، به برادرهای آن بچه محرم نمی‌شود و نیز خویشان آن زن به برادر و خواهر بچه‌ای که شیر خورده محرم نمی‌شوند. پس می‌توانند ازدواج کنند (مراجع عظام تقلید، سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل، ج۲، ص۵۰۹، م ۲۴۶۷).

سؤال: اگر در محرمیت به واسطه‌ی رضاع شک وجود داشته باشد ازدواج چه حکمی دارد؟

در صورت شک در تحقق رضاع، محرمیت ایجاد نمی‌شود و ازدواج صحیح است (امام خامنه‌ای، شماره‌ی استفتاء ۸۹۲۵۹۵، تاریخ استفتاء ۲۵/۴/۱۳۹۷).