حمیده سالارزاده
مسأله‌ی اقتصاد یکی از مسائل مهم در حفظ امنیت، فرهنگ و عزت هر کشوری می‌باشد. در اسلام پرداختن به امور اقتصادی مردم، از واجبات حکومت‌هاست. پیامبر اکرم ص می‌فرماید: «کاد الفقر ان یکون کفرا» (کلینی،۱۴۲۹، ج۳، ۴۱۷)؛ فقر، انسان را در آستانه‌ی کفر قرار می‌دهد. مضمون این سخن، آن است که ما آمده‌ایم به مردم ایمان بدهیم؛ پس اگر نتوانیم نانشان را به راحتی به دستشان برسانیم، ایمانشان از آن‌ها گرفته خواهد شد (صوری ،۱۳۹۱، ۲۵).
لذا مسأله‌ی فقرزدایی و روان کردن کار اقتصادی در کشور از مسائل بسیار مهم است (سخنان مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران، ۲۸/۰۲/۱۳۸۰).
همچنین مانع‌زدایی از تولید به نوعی جهاد و تحرک اقتصادی است که با تفکر انسان سروسامان پیدا می‌کند. امام صادق ع می‌فرماید: «در چیزهایی که آن‌ها را موجود و آماده در جهان برای برآوردن نیازهای مردمان می‌بینی، نیک بیندیش: خاک برای ساختن، آهن برای صنایع گوناگون، چوب برای ساخت کشتی و جز آن و سنگ برای ساختن آسیاب و… می‌باشد» (مجلسی، ۱۴۰۳، ج۳، ۸۶ به نقل از مجله‌ی شمیم نرجس، ۱۳۹۸،ش۳۸، ۵۴) و این یعنی بصیرت داشتن در عرصه‌ی اقتصاد و تولید.
امام خمینی ره و مقام معظم رهبری(حفظه الله) نیز در بیاناتشان، بعضی از راه‌های مانع‌زدایی از تولید را عنوان می‌کنند که در ذیل به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.
۱- تلاش و برنامه‌ریزی
امروزه تنها راه رسیدن به توسعه و پیشرفت اقتصادی، داشتن برنامه‌ی منسجم اقتصادی و تلاش و برنامه‌ریزی برای رسیدن به آن است.
«عزیزان من! با تعارف که یک ملت نمی‌تواند آقایی خودش را حفظ کند. عمل، تلاش و برنامه‌ریزی در همه‌ی عرصه‌های تولید و اقتصاد کشور لازم است» (سخنان مقام معظم رهبری در دیدار کارگران، ۱۳/۰۲/۱۳۷۴).
۲- وجدان کاری
جامعه‌ی انسانی به تقویت وجدان کاری و تغییر در فرهنگ کار نیازمند است. لذا تولید یک اولویت است که برای پشتیبانی از آن باید موانع موجود را برطرف کرد. نبودن وجدان کاری در فرهنگ عمومی یکی از موانع تولید می‌باشد. پس «وجدان کاری، باید تبدیل به فرهنگی عمومی شود. باید اگر کسی کاری انجام می‌دهد، فکر کند که یک نفر بالای سرش ایستاده است. کار باید کامل، محکم، قوی، ابتکاری و همراه با نیاز انجام گیرد» (سخنان مقام معظم رهبری در دیدار کارگران، ۱۳/۰۲/۱۳۷۴).
۳- جلوگیری از خودباختگی در برابر بیگانگان
یکی از اهداف مهم استکبار جهانی که تأثیر زیادی بر جهان سوم به ویژه کشور عزیزمان گذاشته و آثار آن تا حدودی باقی مانده، از خودبیگانگی کشورها و هویت‌‌زدایی آنان بوده است. استعمارگران درصددند تا از این طریق ملت‌‌ها و به ویژه جوانان را بی‌هویت و ضعیف و میان‌تهی سازند تا در نهایت بگویند شما هیچ نیستید و هیچ ندارید و هر آنچه هست از آن غرب است و غرب قبله‌ی آمال و آروزهای شماست.
امام خمینی (ره) در این‌باره می‌فرماید: «یکی از مصیبت‌های بزرگی که برای این ملت بار آوردند این که ملت را نسبت به خودشان بدبین کردند. این معنا که ما اگر یک مریض پیدا بکنیم در تهران، الان هم می‌گویند که اینجا نمی‌شود. بروید مثلاً به پاریس. این یک مطلبی است که از دست آن‌ها برای ما پیدا شده است؛ یعنی ما خودمان را باختیم در برابر آن‌ها» (صحیفه امام، ج۶، ۴۲۲).
۴- مبارزه با قاچاق کالا و ارز
قاچاق کالا و ارز معلول عوامل مختلفی است که مبارزه با آن نیازمند عزم ملی می‌باشد.
مقام معظم رهبری با اشاره به این معضل گفتند: «ضعف قانونی و واردات رقیب خارجی محصولی که در داخل با همت جوانان در حال تولید است و یا قاچاق آن از طریق دست‌های خیانتکار، مانع تولید است و موجب شکست خوردن آن می‌شود» (سخنان مقام معظم رهبری(حفظه الله) در فروردین ۱۴۰۰).
از این رو مبارزه با قاچاق یکی از شیوه‌ها و ابزارهای اصلاح نقاط ضعف اقتصاد در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی است.
۵- اصلاح نظام مالیاتی
اصلاح نظام مالیاتی با ایجاد سیستم یکپارچه‌ی مالیات و الکترونیکی شدن پرونده‌های مالیاتی و اتصال آن به حساب‌های بانکی، علاوه بر شفافیت باعث سهولت و افزایش دقت در ساختار تولید می‌شود.
۶-حمایت همگان از کالای داخلی
رویکرد هوشمندانه و تدبیر سازنده و توجه رهبر معظم انقلاب به این مقوله حاکی از اهمیت آن است: «شما وقتی کالای داخلی را مصرف می‌کنید به کارگر ایرانی کمک می‌کنید، اشتغال ایجاد می‌کنید، به سرمایه‌ی ایرانی کمک می‌کنید و رشد و نمو ایجاد می‌کنید» (سخنان مقام معظم رهبری(حفظه الله) در دیدار پرستاران، ۰۹/۰۲/۸۸). «واردات کالاهایی که در داخل به قدر کافی تولید می‌شود بایستی به صورت یک حرام شرعی و قانونی شناخته بشود» (سخنان مقام معظم رهبری در ۰۱/۰۱/۹۶ در رسانه‌ی ملی).
امام خمینی ره نیز در این زمینه می‌فرماید: «بر دولت‌ها و دست‌اندرکاران چه در نسل حاضر و چه در نسل‌های آینده است که از متخصصین خود قدردانی کنند و آنان را با کمک‌های مادی و معنوی تشویق به کار نمایند و از ورود کالاهای مصرف‌ساز جلوگیری نمایند و به آنچه دارند بسازند تا خود همه چیز بسازند» (صحیفه امام، ج۲۱، ۴۱۷).
۷- ایجاد امنیت برای سرمایه‌گذار و تولیدکننده
لازمه‌ی این امر، شفاف‌سازی و ثبات در تصمیم‌‌گیری‌ها، قانون‌‌گذاری‌ها و مبارزه‌ی بی‌امان با رانت‌خواری و فساد اقتصادی و تحقق پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها در عمل و نه در شعار می‌باشد.
مقام معظم رهبری(حفظه الله) در این رابطه اشاره می‌کنند که «اقتصاد هم نیازمند امنیت است؛ بنای اقتصادی کشور هم بایستی بر یک بنیاد امنی نهاده بشود» (بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در دانشگاه افسری، ۰۳/۰۸/۹۶). در این راستا «مسأله‌ی امنیت سرمایه‌گذار و تولیدکننده بسیار مهم است. گاهی سرمایه‌گذاری‌هایی خلاف امنیت اقتصادی انجام می‌شود و مردم سرمایه‌ی خود را از دست می‌دهند» (سخنان مقام معظم رهبری در حرم مطهر رضوی، ۰۱/۰۱/۱۳۹۶).
بی‌شک سرمایه‌گذاری در کشور در سایه‌ی تولید امکان‌پذیر است و عدم امنیت و ثبات اقتصادی مهم‌ترین تهدید برای اقتصاد کشور است.
مجموع این عوامل در کنار عوامل دیگر می‌تواند نقش مهمی در مانع‌زدایی از تولید و نیز رونق اقتصاد کشور داشته باشد. از این رو بر متصدیان و اقتصاددانان کشور لازم است به این امور توجه مهمی داشته باشند.
منابع
۱. مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، صحیفه نور، وزارت ارشاد، ۱۳۶۵.
۲. کلینی، محمدبن یعقوب،کافی، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۹ق.
۳. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، دارالاحیاء،۱۴۰۳ق.
۴. صوری، محمود، مجله اشارات، ویژه سال تولید ملی، ۱۳۹۱.
۵. مجله‌ی شمیم نرجس،گذری بر رونق تولید در روایات، ۱۳۹۸.
