پرسمانی با محوریت سند ۲۰۳۰
گفتگویی با استاد طهرانیان
۱. سند توسعه پایدار چیست؟
برنامه‌های توسعه غربی که برای یکسان‌سازی جهانی تدوین شده است. از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ شامل برنامه‌ی توسعه‌ی هزاره بوده است که پس از اتمام آن برنامه‌ی توسعه پایدار از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰ تدوین شده است.
اهمیت دستور کار توسعه پایدار از زبان سازمان ملل، در طراحی یک چارچوب جامع و یکپارچه برای دستیابی به توسعه متوازن، هماهنگ و پایدار است که نه تنها شامل آموزش می‌شود بلکه حفاظت از محیط زیست، رشد اقتصادی، کشاورزی، اشتغال پایدار و برابرسازی فرصت‌های اجتماعی و… را برای دستیابی به جوامع صلح‌جو و پایدار ترسیم می‌کند.
۲. ارتباط برنامه آموزش ۲۰۳۰ را با توسعه پایدار توضیح دهید؟
برنامه‌ی آموزش ۲۰۳۰ برای تحقق آرمان چهارم از ۱۷ آرمان اهداف توسعه پایدار می‌باشد و یک برنامه‌ی کلی در تمام سطوح آموزشی اعم از رسمی و غیر رسمی (سوادآموزی، پیش دبستانی تا دیپلم و آموزش عالی، آموزش فنی حرفه‌ای، آموزش بهداشت و آموزش حقوق شهروندی و… است) آرمان این برنامه تضمین آموزش با کیفیت و فراگیر با فرصت‌های برابر برای همه است.
این برنامه توسط کمیسیون ملی یونسکو در ایران بومی سازی شده است و به صورت یک کتابچه‌ی عملیاتی مشتمل بر ۷ بخش بالغ بر ۳۵۰ صفحه تدوین شده است.
آنچه درباره‌ی این سند اهمیت دارد، ناهمخوانی روح حاکم بر آن با روح تعالیم اسلامی و ایرانی است که تسلط نظام سلطه در تولید محتوا و ارزیابی در تمامی سطوح بر کشور ما را فراهم می‌کند که این علت بنیادین مخالفت مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) و نخبگان حوزوی و دانشگاهی بر این سند بوده است.
۳. پیشینه سند ۲۰۳۰ در عملکرد دولتمردان در دو سال گذشته چیست؟
در اردیبهشت سال ۱۳۹۴ وزیر آموزش و پرورش با هیأت همراه در اجلاس جهانی آموزش ۲۰۱۵ (WEF) در اینچئون کره جنوبی شرکت کردند. در آنجا ۱۷ آرمان توسعه پایدار و ۱۶۹ هدف جزئی برای برنامه سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰ را پیشنهاد دادند و در آبان ۱۳۹۴ در پاریس سی و هشتمین اجلاس عمومی یونسکو در سطح وزرای کشورهای عضو آغاز به کارکرد و چارچوب عمل آموزش جهانی به تصویب رسید و هدف کلان بند ۴ از مجموع ۱۷ هدف با محوریت آموزش به کشورها ابلاغ شد.
به دنبال آن هیأت دولت در آبان ۱۳۹۴ با تعجیل غیر ضروری بدون مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس (طبق اصل ۷۷ قانون اساسی باید این مصوبه صورت می‌گرفت) آن را در کشور اجرایی و ابلاغ نمود و با همکاری چهار وزارت‌خانه (آموزش و پرورش، رفاه و کار امور اجتماعی، فرهنگ و آموزش عالی، بهداشت و آموزش پزشکی) و کمیسیون ملی یونسکو اقدام عملیاتی شد و گزارش آن به یونسکو ارسال شد. در مرداد ۱۳۹۵ دبیر یونسکو ایران را به خاطر بهترین عملکرد معرفی نمود. در نهایت در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۹۵ طی مراسمی این برنامه با عنوان سند ملی آموزش ۲۰۳۰ جمهوری اسلامی ایران رونمایی شد و کتابچه عملیاتی آن که مشتمل بر ۳۵۰ صفحه بود به دستگاه‌های مختلف اجرایی کشور ابلاغ شد که با مخالفت مقام معظم رهبری (مدظله العالی) و به دنبال آن مراجع عظام و حوزه‌های علمیه و نخبگان دانشگاهی و مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ ۲۰/۴/۹۴ توسط دولت لغو شد. البته مرتباً اهداف توسعه پایدار باید با دقت مورد رصد و بررسی نخبگان اجتماعی در کشور قرار گیرد.
۴. آسیب‌های توسعه پایدار چیست؟
۱. برنامه توسعه پایدار به دنبال جهانی سازی غربی است که در اینصورت تمدن اسلامی به تدریج به فراموشی سپرده می‌شود.
۲. برنامه توسعه پایدار در کشورهای اروپایی به ویژه آمریکا با ناکارآمدی مواجه شده و ۶۰٪ خانواده‌ها دچار بحران هستند.
۳. در هدف ۷-۳- سند توسعه پایدار آمده در راستای مسائل بهداشت جنسی و باروری باید تنظیم خانواده و خدمات جنسی و باروری به زنان و نوجوانان داده شود.این امر مستلزم دسترسی نوجوانان به خدمات و اطلاعات جنسی بدون نظارت و اجازه شخص ثالث (والدین- همسر، قیم…) و خود مختاری کامل زنان در دسترسی به امکانات جنسی و کنترل باروری بدون اذن شوهر- افزایش سقط جنین و جرم زدایی در این زمینه می‌شود.
نیز در هدف ۱-۵- سند مذکور آمده: تساوی جنسیتی پایان دادن به همه اشکال تبعیض علیه زنان و دختران در همه جاست. در حالی که اسلام ۱۴۰۰ سال پیش جلوتر از غرب به مخالفت با ظلم و تبعیض از زنان به پا خواست، البته ما اذعان داریم که عدالت اسلامی هنوز در کشور ما کامل پیاده نشده است، امّا در ادبیات حاکم بر یونسکو مفاهیمی همچون تشابه، برابری حقوق زن و مرد و تساوی جنسیتی تفاوت ماهوی با مبانی دینی و اسلامی دارد. در وب سایت برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) آمده هدف یونسکو از این مفاهیم این است که جنسیت باید به گونه‌ای تفسیر شود که حقوق تراجنسیتی‌ها و همجنس‌گراها (LGBT) و سایر انواع جنسیت‌ها برابر دیده شود.
باید دقت داشت مفاهیم موجود در اهداف توسعه پایدار، چالش‌زا و تفسیر پذیر هستند و همه این مفاهیم تحت برنامه‌های حقوق بشری و حقوق شهروندی سازمان ملل تعریف می‌شوند و جامعه بین‌الملل یا هدف تسلط بر اجتماع جهانی با فرهنگ تحمیلی این مباحث را دنبال می‌کند.
در حالیکه کریم در سوره‌ی مائده آیه ۵۷ در مورد عدم پذیرش تسلط کفار (قاعده نفی سبیل) می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الَّذینَ اتَّخَذُوا دینَکُمْ هُزُواً وَ لَعِباً مِنَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ الْکُفَّارَ أَوْلِیاءَ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ»؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید! افرادى که آیین شما را به باد استهزاء و بازى مىگیرند- از اهل کتاب و مشرکان- ولىّ خود انتخاب نکنید و از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید!
و همچنین در آیه ۱۴۱ نساء آمده است: «وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً»؛ بر همین معنا دلالت دارد.
۵. فرق بین تربیت جنسی با آموزش مسائل جنسی چیست؟
آنچه در اسناد بین‌المللی مطرح است آموزش مسائل جنسی است نه تربیت جنسی زیرا در دیدگاه دین تربیت جنسی به رسمیت شناخته شده و از بدو تولد تا پایان عمر با رعایت اصل حیا و خویشتن‌داری اجرا می‌شود. در حالیکه در این اسناد بین‌المللی تأکید بر آزادی جنسی با تمام انواع آن شده است و باید در این زمینه آموزش‌های وسیعی داده شود که زمینه بروز رفتارهای پر خطر جنسی را در کودکان و نوجوانان فراهم می‌کند.
۶. برابری جنسیتی با برابری جنسی چه تفاوتی دارد؟
برابری جنسیتی (gender) در سالیان اخیر به یک مفهوم اجتماعی در مورد فعالیت‌های زن و مرد ناظر می‌باشد در حالی که برابری جنسی به بیولوژیک و جسم زن و مرد نظر دارد، در اسناد بین‌المللی واژه برابری جنسیتی مدّ نظر است و به دنبال برابری زن و مرد در عرصه‌ی محتوای آموزشی، روش‌ها، اهداف اشتغال و هرگونه کار در عرصه‌های گوناگون است که چنین چیزی با ایفای نقش‌های زنانه و مردانه در اصول اسلامی تناقض آشکار دارد تفکر برابر جنسیتی به اضمحلال و نابودی نظام خانواده می‌انجامد و نظام حقوقی و تربیتی اسلامی را کاملاً کنار می‌زند؛ زیرا تفکر فردگرایی و خودبینی بر اصل برابری جنسیتی حاکم است و تفاوت‌های طبیعی و بیولوژیک زن و مرد در عرصه‌ی کار به حاشیه رفته و مشاغل زنانه و مردانه یکسان دیده می‌شود؛ در حالیکه قدرت رقابت از این نظر یکسان نیست. آزادی در پوشش و ملغی شدن حجاب و حذف نقش‌های مردانه و زنانه (مانند مادری، پدری و همسری در حیطه‌ی خانواده از اهم این تفکر است.) اما اسلام به تناسب جنسیتی قائل است و با توجه به نوع خلقت متفاوت مرد و زن از آنها انتظارات گوناگون دارد از سوی دیگر در کسب مقام کمال و انسانیت برای هر دو رتبه مساوی و برابر را دیده است.
۷. آیا سند ۲۰۳۰ ابطال شده است؟
نکته بسیار مهم این است بحران اسناد بین‌المللی در کشور ما به ویژه و دیگر کشورهای مسلمان بسیار فراتر از سند ۲۰۳۰ است. آنچه اخیراً در کشور مطرح شد و از دستور کار دولت بنا به تأکید رهبری و شورای عالی انقلاب فرهنگی خارج شد بند ۴ سند ۲۰۳۰ در حیطه آموزش بود و امید است که هرچه سریع‌تر در عرصه‌ی اجرایی و در کتب آموزشی مدارس و آموزش عالی آثار لغو این سند دیده شود، اما به نظر می‌رسد اهداف سند توسعه پایدار و ۲۰۳۰ که از ۱۵ سال گذشته در عرصه‌های مختلف و آموزش پیاده شد به طور مثال سازمان بهداشت جهانی در قالب یک انجمن که ۱۵ سال است ایران عضو آن می‌باشد با اهدافی فجیع‌تر از سند ۲۰۳۰ یونسکو در کشور فعال است و ۱۶ شاخص جنسیتی مورد نظر آن که آزادی جنسی هم از جمله این شاخص‌هاست در آن دنبال می‌شود.
و در حال حاضر تعریف سلامت جنسی از سوی فرهنگستان علوم پزشکی دنبال می‌شود و پزشکانی که دغدغه سلامت کشور را دارند تحت تأثیر اهداف این انجمن وابسته به سازمان بهداشت جهانی هستند و پیاده‌سازی طرح سلامت در کشور به ویژه در خصوص زنان و مادران، موضوع غربال‌گری زنان باردار و مسائلی از این دست جای حساسیت بررسی و تحقیق و سؤالات بسیار دارد.
موضوع صنعت کشاورزی بذرهای آلوده با تغییرات ژنتیکی، تراریخته‌ها و… موضوع دیگری است که باید توسط کارشناسان و محققان واکاوی شود و از آسیب‌های برنامه‌های توسعه‌ی مدرن و پایدار پیشگیری شود. این مهم جز با دقت نظر فرهیختگان و متولیان امر و مطالبات مردم از مسئولان امر محقق نخواهد شد.
موضوع صنعت کشاورزی بذرهای آلوده با تغییرات ژنتیکی، تراریخته‌ها و… موضوع دیگری است که باید توسط کارشناسان و محققان واکاوی شود و از آسیب‌های برنامه‌های توسعه‌ی مدرن و پایدار پیشگیری شود.
