خواص موز و موارد مصرف آن/ *زکیه عابدینینیا
طبع این میوه گرم و معتدل است (نعیمی، ص۴۷۲) و از خواص آن میتوان کمک به افزایش قدرت مغزی و کاهش فشار خون، کمک به درمان اسهال، سردرد، زخم معده و رفع مشکلات قبل از قاعدگی را نام برد. این میوه هم‌چنین در افزایش میل جنسی مؤثّر است (ساداتیان و دیگران، ص۱۷۳). مصرف این میوه در زمان بارداری، جنین را قوی میکند و اگر به صورت رسیده مصرف شود، سوءهاضمه را برطرف میسازد (نعیمی، ص۴۷۲). این میوه خلطآور است و از سکتهی قلبی نیز پیشگیری میکند (همان).
قسمت های مورد استفاده ی موز:
موز گیاهی است علفی و پایدار و گلهای آن به صورت دستهای و سنبله است. میوهی آن سبز است که بعد از رسیدن به رنگ زرد درمیآید (ساداتیان و دیگران، ص۱۷۲). موز از گوشت و پوست تشکیل شدهاست که مردم بیشتر گوشت آن را مصرف میکنند و پوست آن را دور می‌ریزند. ریشه، پوست، شیره، گل و برگ درخت این میوه مصارف طبّی دارد (نعیمی، ص۴۷۲).
خواص سایر قسمت های درخت موز:
پوست موز، دارای خواصی است که اغلب نادیده گرفته میشود. اگر پوست موز سوزانده شود و به شکل خاکستر درآید و روی زخم پاشیده شود، ضمادی بسیار مناسب برای خشک کردن زخم است. هم‌چنین خاکستر آن برای رفع ترک کف پا مناسب است. شیرهی درخت این میوه در درمان یرقان، آنفولانزا و عطش مؤثّر است. ریشهی آن تببُر است و گل و ضماد برگ آن در امراض قلبی و آنژین صدری مورد استفاده قرار میگیرد (همان).
روش هایی برای جلوگیری از اسراف موز:
موز از جمله میوههایی است که سرعت فاسدشدن بالایی دارد و بعد از چند روز رنگ آن تیره میشود و طعم خود را از دست می‌دهد. با این حال توصیه میشود میوهی کدر شده را با شیر مخلوط کنید و از خواص آن بهره ببرید. اگر موز زیادی دارید که بدون استفاده مانده، آنها را پوست کرده و با کمی آبلیمو مخلوط و منجمد کنید. از این مخلوط میتوانید در غذاها یا دسرهایی که حاوی موز هستند استفاده نمایید. پوست موز را نیز میتوان به صورت خاکستر تا زمانی که مورد استفاده قرار گیرد، در محفظهای نگهداری کرد. مالیدن سطح داخلی پوست موز روی محل یخزدگی و یا زگیل در بهبود آن مؤثّر است (ساداتیان، ۱۷۲).
نکات پزشکی در مصرف موز:
۱- هنگام مصرف این میوه باید دقّت داشت که موز دارای مقدار زیادی قند و کربوهیدرات (نشاسته) است و برای افرادی که مبتلا به قند خون میباشند، زیانآور است و به هیچ وجه نباید مصرف شود (کیانی، ص۳۵۱).
۲- مصرف این میوه در بعضی افراد به خصوص افراد مسن، موجب دلدرد و دلپیچه میشود.
۳- هم‌چنین مصرف آن برای کسانیکه می‌خواهند لاغر شوند، توصیه نمیشود (نعیمی، ص۴۷۳).
۴- این میوه اگر نرسیده یا همراه با آب مصرف شود سبب سوءهاضمه میگردد.
موز در آیات و روایات:
در سورهی واقعه، آیهی ۲۹، آنجا که از اوصاف بهشت سخن گفتهاست، میخوانیم: «وَ طلْحٍ مَنضودٍ»؛ و درختان موز که میوهاش خوشه خوشه روی هم پیچیده شدهاست.
در این سوره از موز به عنوان یکی از نعمتهای بهشتی نامبرده و به ظاهر زیبا و جنبهی زینتی آن اشاره شدهاست. کلمهی «طلح» نام درخت موز است. بعضی گفتهاند «طلح» موز نیست، بلکه درختی است که سایهی مرطوب و خنکی دارد و این به دلیل برگهای پهن آن است. بعضی دیگر نیز آن را درخت امغیلان دانستهاند که شکوفههایی خوشبو دارد (طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن).
اگرچه در این آیه به طور مستقیم سخن از خواص موز نیامده، امّا به همین میزان که در ردهی نعمتهای بهشتی قرار گرفته، نشانگر خواص بسیار بالا و ارزشمند آن است.
منابع:
۱- نعیمی، محمدحسن، خواص خوردنیهای شفابخش و مضرّات آنها، تهران: نسل نو اندیش، ۱۳۸۷.
۲- کیانی، کاظم، خواص و مضرّات گیاهان دارویی، میوهها و سبزیجات، تبریز: زر قلم، ۱۳۸۸.
۳- عبداللهی، زهرا، شیوهی نگهداری فرآوردههای گوشتی، میوهها و سبزیجات (اینترنت)، www.aftab.ir.
۴- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمهی محمدباقر موسوی همدانی، تهران، انتشارات محمدی، ۱۳۶۰، ۲۵۳:۳۷.
