آمنه بنت‌الهدی صدر

 گوشه‌ای از زندگی بنت‌الهدی صدر

آمنه بنت‌الهدی صدر یکی از زنان دانشمند، شاعر، نویسنده و معلم فقه و اخلاق بود. ایشان در دهه‌ی اول ماه محرم الحرام سال 1356 (اسفندماه سال 1316) در شهر کاظمین به دنیا آمد. شش ماه پس از تولد، پدرش آيت الله سيد حيدر صدر وفات يافت. وی در یازده سالگی به همراه دو برادر خود، سید اسماعیل و سید محمدباقر صدر جهت کسب علم به نجف هجرت کرد و تحصیلات خود را در زمینه‌ی فقه، علم حدیث، اخلاق، تفسیر و سیره نزد برادرش محمدباقر دنبال کرد و به درجه‌ی اجتهاد رسید. ايشان بسيار ساده‌پوش و عفيف بود و پيوسته تكرار مي‌كرد كه زيبايي فقط به ظاهر نيست؛ بلكه زيبايي حقيقي، زيبايي روح و عقل و ايمان است. بنت الهدي بافندگي و خياطي را خوب مي‌دانست و براي برادر زاده‌هاي خود لباس مي‌دوخت. دست‌پخت ايشان هم زبانزد همه بود؛ زيرا درب خانه‌ی سيد شهيد (ره) در همه‌ وقت براي ميهمانان باز بود و علويه‌ی شهيده بنت الهدي با همسر شهيد صدر، علويه‌ ام جعفر در تهيه‌ی غذا براي ميهمانان همكاري مي‌كردند.

وي در اداي فريضه‌ی نماز عادت خاصي داشت... و نماز نافله به‌جا مي‌آورد و سعي مي‌كرد نماز را با اطمينان و آرامش بخواند و ترجيح مي‌داد كه در جاي آرام و به دور از سر و صدا نماز بخواند. در بسياري از اوقات قرآن را ختم می‌کرد و اين ختم را گاهي به پدرش و گاهي به برادرش و يا يكي از اهل بيت (ع) هديه مي‌كرد.

فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی

بنت‌الهدی با سلاح علم و قلم برای راهبری زنان عراق و آشنایی آنان با اسلام تلاش جدیدی آغاز نمود و پرچمدار آموزش اسلامی بانوان در عراق گردید. مقاله‌های او در نشریه‌ی الاضواء که گروهی از علمای نجف آن را منتشر می‌کردند، گوشه‌ای دیگری از کارهای علمی او را نشان می‌دهد. وی از پایه‌گذاران مدارس دخترانه‌ی الزهرا در بغداد، نجف، کاظمین، بصره، دیوانیه و حله بود. وی خود سرپرستی مدرسه‌های نجف و کاظمین را بر دوش داشت که روزهای هفته میان این دو شهر در رفت و آمد بود. هدف او از پی‌ریزی این مدرسه‌ها، تربیت دختران مسلمان در دو مرحله‌ی دبستان و بالاتر به شیوه‌ی اسلامی بود که در مدرسه‌های دولتی عراق چنین چیزی دیده نمی‌شد. در این مدرسه‌ها افزون بر درس‌های رسمی، دروس اعتقادی هم تدریس می‌شد تا دختران را با تربیت اسلامی آشنا سازند. در این مدارس از دبیران علمی که از دید اعتقادی هم برخوردار بودند، استفاده می‌گردید هم‌چنین آن‌ها آموزش‌های مورد نیاز برای پیشرفت سطح علمی و اعتقادی را می‌گذراندند. سطح علمی مدرسه‌ها به اندازه‌ای بالا بود که مردم دلباخته‌ی ورود دخترانشان به این مدرسه‌ها بودند، ولی حکومت بعثی عراق در ۱۳۵۰ قمری همه‌ی مدرسه‌ها را دولتی کرد و بر پایه‌ی بخشنامه‌ای این آموزشگاه‌ها از بنت‌الهدی گرفته شد. بنت‌الهدی پس از این تاریخ، بیشتر به نوشتن کتاب و داستان پرداخت.

در فضای سرکوب حاکم بر عراق در زمان بعثی‌ها و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، با پیروی از روش امام سجاد (ع)، در راستای گسترش دین اسلام از روش غیر مستقیم استفاده می‌کرد و کتاب‌های فراوانی به سبک جدید می‌نوشت. نخستین زن شیعه‌ی مسلمان بود که وارد فضای داستان‌نویسی برای دختران جوان و نوجوان شد. داستان‌های وی ریشه در واقعیت‌های جامعه داشت و از قرآن و سنت به شیوه‌ای روان و شیوا یاری می‌گرفت تا شمار بسیاری بتوانند از آن‌ها استفاده کنند. کتاب‌هایش در دوران حکومت بعثی‌ها و صدام حسین، حاکم خونریز عراق، در شمار کتاب‌های ممنوعه بودند، اما مردم با شیفتگی آن‌ها را می‌خواندند و هنگامی که نیروهای امنیتی صدام به خانه‌ها یورش می‌بردند، مردم آن‌ها را در باغچه، زیرخاک یا جای دیگر پنهان می‌کردند. وی در روزهای حج به‌عنوان سرپرست کاروان از بغداد یا کاظمین نزدیک به ۲۰۰ بانوی عراقی را برای این سفر روحانی همراهی می‌کرد تا فرهنگ بیداری اسلامی را در میان زنان بگستراند و چون آشنایی خوبی با فتوای مراجع دینی داشت، نیاز فقهی هرکس را براساس مرجع خویش پاسخ می‌گفت.

این سیده دستاوردهای فراوانی در عرصه‌ی زنان ارائه کرده بود که از جمله‌ی این دستاوردها می‌توان چند داستان را نام برد: ای کاش می‌دانستم، دو زن و یک مرد، دیداری در بیمارستان، به دنبال حقیقت، خاطراتی در تپه‌های مکه.

سرانجام این بانوی بزرگوار 23جمادی‌الاول (19 فروردین 1359 ش) پس از سه روز دستگیری توسط صدام به شهادت رسید. پیکر این شهیده در قبرستان وادی السلام شهر نجف و در مقبر‌ه‌ی خانوادگی خاندان صدر به خاک سپرده شد. گفته شده است پس از آنکه صدام بنت الهدی را به قتل رساند برخی به او گفته بودند چرا خواهر صدر را به قتل رساندی و صدام در پاسخ گفته بود: «من قضیه‌ی حسین (ع) را تکرار نمی‌کنم، زینب بعد از برادرش زنده ماند و یزید و آل امیه را رسوا کرد» (ر.ک: www.shahrequran.ir).

منابع

1. سایت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی تاریخ 1397/7/5.

2. سایت شهر قرآن‌ www.shahrequran.ir