تاریخ ارسال خبر: 01 مرداد 1397
| گروه خبری:
خانواده
(گذری بر شیوههای تربیتی حضرت زهرا(س))/سمیه فانی مقدم
حضرت فاطمه زهرا(س) از آن مربیان و معلمان اخلاق است که بشر میتواند زندگی او را به عنوان بهترین الگو برای رفتار و معاشرت خود قرار دهد؛ او انسانی کامل است که میتواند برترین نمونهی واقعی زن شایسته را ارائه دهد. خدای متعال، حضرت زهرا(س) را از عظمتی والا و شکوه و جلالی ویژه بهرهمند ساخته بود. اکنون نگاهی گذرا خواهیم داشت به شیوههای تربیتی این بزرگ بانو:
1. جایگزین نساختن هیچ عاملی به جای عاطفهی مادری
محبت یکی از نیازهای اساسی انسان به خصوص کودکان است. بررسیهای متعدّد ثابت کرده محبت مهمترین عامل سلامت روح و روان آدمی است. عدم محبت یا کمبود آن موجبات نا هنجاری های روانی را فراهم میکند لذا لازم است والدین محبت قلبی خود را به نحو مقتضی نسبت به کودکان ابراز دارند. والدین به خصوص مادر، قلب خانه و مظهر مهر و عاطفه، عشق، احساس، محبت و صفا هستند که در پیریزی سعادت کودکان سهم فوقالعادهای دارند. مادر میتواند اعضای خانواده را سعادتمند و بهشتی کند و یا زمینهی تباهی و فساد را در آنان به وجود آورد. همانطور که گفتهاند: «مادر سرچشمهی فضیلت است، درس عملی تقوا و خداترسی او راهنمای نافذ در قلب اعضای خانه است و برعکس میتواند منشأ رذیلتها باشد و اتباع خانواده را به بدبختی و فلاکت بکشاند» (دانشور، 1380، ص 83).
حضرت فاطمه(س) مانند مادران دلسوز دیگر، نسبت به بچههایش بسیار مهربان بود و با آنان با محبت خاص معاشرت میکرد و خود مانند شمع میسوخت و به آنان روشنایی میداد. تاریخ زندگی آن حضرت پر از خاطرات مخصوص با آن نور دیدهها است؛ آن مادر گرامی با تمام شفقت نور دیدگانش را سرگرم مینمود، گاهی شعر میخواند. گاهی با انواع بازیها نیاز طبیعی بچههایش را تأمین مینمود.
2. پرورش شوق پرستش و عبادت
زهرای مرضیه(س) با آن همه کثرت مشاغل داخلی خانه از شوهرداری و تربیت فرزندان و دستاس و خمیر و نان پختن و رشتن و بافتن و علوفه دادن به شتر، باز در عبادت پروردگار سرآمد عبّاد جهان بوده چنان که از حسن بصری مروی است: «مَا كَانَ فِي هَذِهِ الْأُمَّةِ أَعْبَدُ مِنْ فَاطِمَةَ كَانَتْ تَقُومُ حَتَّى تَوَرَّمَ قَدَمَاهَا» (ابن شهرآشوب، ج3، ص341)
در این امت کسی عابدتر از فاطمه(س)نبود که در محراب آنقدر ایستاد تا اینکه دو پای مبارکش ورم کرد.
حضرت زهرا(س)نسبت به عبادت فرزندان نیز عنایت داشت. کما اینکه اسلام دستور میدهد فرزندان را قبل از آنکه به سن تکلیف برسند به نماز و عبادت عادت دهید، لذا در دعائم الاسلام نقل شده در شب بیست و سوم ماه رمضان حضرت فاطمه(س) کودکان خود را به بیداری و نخفتن وادار میفرمود. در روز بچهها را میخوابانید تا کاملاً استراحت کنند و برای شب زندهداری آمادگی داشته باشند و نمیگذاشت احدی از اهل خانه خوابش ببرد و میفرمود: محروم است کسی که از برکات شب قدر محروم بماند.
3. نوع دوستی
یکی از نکاتی که در باب پرورش مذهبی کودکان باید مورد توجّه قرار گیرد آموزش دعاست. از همان کودکی در ضمن عمل به کودکان بیاموزید و آنها را عادت دهید در حین دعا برای خود، برای سعادت دیگران هم دعا کنند.
با این عمل دگردوستی را در کودک خود زنده کنید، چون انسانها دگر دوستند، امّا ما باید این امور فطری را در آنها رشد دهیم و تقویت کنیم.
از جمله روشهای تربیتی حضرت فاطمه(س) نوع دوستی او بوده است. آن حضرت در برابر چشمان تیزبین فرزندانش به مردم کمک میکرد و خود گرسنه میماند، ولی دیگران را سیر مینمود.
فاطمه (س)گردنبندش را به فقرا ایثار کرد و آنان را مورد نوازش قرار داد و از پول آن پارچهها خریداری شد و برای بیلباسها لباس مناسب تهیه گردید...
و پردههای خانهاش در اختیار پیامبر خدا (ص)قرار گرفت و از آن عریانها پوشانده شد و حدیث «فاطمه بضعة منّی» در حق آن حضرت صادر گشت... .
حضرت امام حسن(ع) میفرمایند: شبی مادرم را دیدم که تا صبح به عبادت پرداخت و مرتب مؤمنین و دیگران را دعا میکرد، ولی در حق خود ساکت بود. از علت آن پرسیدم فرمود: اول همسایه و دیگران، سپس خودمان «اَلجار ثُمَ الدار»(محمودی، بیتا، ص107). اگر امام حسن(ع)سه بار متوالی اموالش را با فقرا تقسیم نموده و دو بار خلع ید کرده است؛ زیرا در دامان پرمهر انسان ساز فاطمه(س) پرورش یافتهاست.
منابع:
1. ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، قم، نشر علامه، 1379 ق.
2. دانشور، مهدی، ارزش والدین و تربیت فرزند، تبریز، یاس نبی، 1380.
3. محمودی، محسن، فرازهایی از زندگانی کوثر ولایت حضرت فاطمه زهرا(س)، ورامین، انتشارات علمی و فرهنگی صاحب الزمان، بیتا.
شماره نشریه: شمیم نرجس شماره 36