یکی از مهم ترین سندهای اصلی ظهور و شکوفایی تمدن بزرگ اسلامی تأکیدهای مکرر دین مبین اسلام و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) واهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) بر ضرورت تعلیم و تعلم و توسعه ی علمی به عنوان مهم ترین و نخستین زیر ساخت تحولات خرد و کلان انسانی و اجتماعی است.
در پرتو این سفارشات و تأکیدات بود که جنبش علمی اسلامی آغاز شد و شعله های آن سرزمین های اسلامی و غیر اسلامی را برای قرن ها روشن ساخت. اگرچه بنا به علل سیاسی و اجتماعی در روزهایی شاهد رکود در حیات فرهنگی اسلام بوده ایم اما برای تجدید حیات فرهنگ و تمدن اسلامی می توان با بازگشت به اسلام اصیل و عمل کردن به دستورات نورانی آن و ارتقای کمی و کیفی تولیدات علمی و فراهم کردن زمینه های اعتماد به نفس و تضارب آرا گام های اساسی برای بازسازی و باز تولید فرهنگ و تمدن بزرگ اسلامی را فراهم نمود.
از این رو مراکزی چون حوزه و دانشگاه لازم است با رویکردی علمی ـ پژوهشی برای تحول آفرینی و فراهم آوردن شرایط برای تنویر افکار و بصیرت افزایی تلاش نمایند و بستر مناسب را برای نظریه پردازی به منظور برپاساختن تمدنی براساس مبانی حقیقت محور و در جهت اهداف و آرمان های اصیل انسانی که در اسلام ناب محمدی تجلی می یابد فراهم نمایند.
هم در این راستا بود که مدرسه ی علمیه ی نرجس (سلام الله علیها) مشهد به عنوان یکی از مراکز آموزش و پژوهش برای خواهران حوزه تلاش می کرد. استاد طاهایی که آموزش صرف را برطرف کننده نیاز جامعه نمی دانستند با درک نیاز به فراهم ساختن بسترهای ایجاد جنبش نرم افزاری در سال 1379 دستور به ایجاد واحد پژوهش این مدرسه دادند. از همان اوان ایشان با دقت نظر برای چیدن افرادی که قرار بود کار علمی ـ پژوهشی مدرسه را به دست گیرند، به گزینه ی علم همراه با معرفت و اخلاص توجه داشتند. از سوی دیگر توجه و تمرکز ایشان برای آگاهی یافتن از اطلاعات علمی موجود در کشور و فراهم ساختن شرایط برای دسترسی آسان و راحت طلاب و اساتید و پژوهشگران به آخرین یافته های علمی در حوزه ی علوم انسانی و دینی، واحد پژوهش را ملزم ساخت تا شرایط این بهره وری را هر چه سریع تر فراهم سازند. ایشان تأکید کردند: مقالاتِ نشریات را جدا کنید و شرایط را برای بهره وری آن فراهم سازید. از این رو بحث فهرست نویسی موضوعی و کلید واژه سازی از نشریات تخصصی مورد نیاز طلاب مطرح شد. رهیافت علمی ـ پژوهشی براساس نیاز سنجی از طلاب و اساتید، فهرست نویسی نشریات ادواری را آغاز نمود به طوری که بعدها به رشد و توسعه ی این پروژه بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی نیز برای بهره مندی محققانشان استفاده از این فهرست را مورد توجه قرار داد. علاوه بر این پروژه ارائه ی نرم افزار «نرجس» زمینه های استفاده از این اطلاعات را برای کلیه ی محققان کشور فراهم ساخت. هم اکنون با فهرست نویسی قریب به 110 فصلنامه ی تخصصی و فهرست نویسی و کلیدواژه سازی بیش از 20هزار مقاله ی علمی حوزه های علمیه، طلاب و استادان، دسترسی سریع و آسان به اطلاعات برایشان فراهم گردیده است و این مهم با هدایت فکری استاد طاهایی وخلوص ایشان به بار نشست.
از تأکیدات دیگر استاد طاهایی بحث توجه به نشر فرهنگ عمیق اسلامی شیعی بود. دغدغه ی گسترش آموزه های صحیح اسلامی و معارف بلند اهل بیت(علیهم السلام) در راستای فهم صحیح عملکرد حضرات معصومین(علیهم السلام) و الگوپذیری مناسب از آن در شرایط و زمان های مختلف و درک مقتضیات زمان و حفظ اصول صحیح اسلامی، همواره به محققان و اساتید سفارش می شد و از آنان خواسته می شد تا با خلوص نیت و تحقیق و تدبر در سیره ی معصومین(علیهم السلام)، پژوهش های علمی و بنیادی صورت گیرد. در این راستا پروژه های علمی ـ پژوهشی گروه شیعه شناسی در حوزه های مختلف درک و فهم معارف اهل بیت(علیهم السلام) و بسط و گسترش آن در دستور کار قرار گرفت و تلاش بی وفقه برای گسترش دانش و تولید علم در این زمینه مد نظر قرار گرفت.
از آن جا که استاد طاهایی تعامل با مراکز علمی و تحقیقاتی را برای تضارب آراء و استفاده از جامعه ی علمی را مدّ نظر داشتند و از سوی دیگر معتقد بودند کارشناسان و پژوهشگران حوزه باید اطلاعات و یافته های خود را در اختیار دیگران قرار دهند همواره، تأکید می کردند در مطالعات علمی کشوری و بین المللی و فراخوان مقالات و همایش های علمی با دست پر و فرستادن مقالات علمی ـ پژوهشی شرکت نمایید و همواره از پژوهشگران می خواستند تا یافته های خود را به اطلاع ایشان برسانند. با تأکیدات و حمایت های ایشان بود که این حوزه توانست نزدیک به حدود 30 رتبه ی برتر بین المللی و بالغ بر بیش از 100 رتبه ی برتر کشوری و استانی را توسط اساتید و طلاب ایرانی و غیر ایرانی خود به دست آورد و با تعامل با جامعه علمی و دانشگاهی، آموزه های دینی و اسلامی را مطرح سازد.
اما از آن جا که همایش ها و فراخوان مقالات مراکز علمی نمی توانست تمام ابعاد مختلف نیازهای علمی ـ دینی را پوشش دهد با توجه به درک نیازهای جامعه استاد طاهایی با فهم صحیح اوضاع فرهنگی و اجتماعی و نیازهای آن با توجه به تمرکز گروه های علمی، برای رفع مشکلات و ارائه ی راهکار، برگزاری فراخوان های علمی و پژوهشی را پیشنهاد دادند.
در تمام این فراخوان ها استاد تأکید داشتند برای گسترش معارف شیعی گام برداشته شود و از سوی دیگر تلاش شود تا درک صحیح اسلام در حوزه های مختلف براساس نیازهای جامعه به ویژه زنان فراهم گردد. از این رو فراخوان مقالات کشوری برای رفع همین نیاز صورت می گرفت و موضوعات حتی بعد از ساعت ها کار علمی هیأت علمی با توجه ویژه ی ایشان و بازبینی و دقت نظر ممکن بود تغییر یابد و به حق بعد از این توجهات بود که موضوعات ناب و بکر در حوزه های مختلف تخصصی دین در این فراخوان ها چه در زمینه ی فقه زنان چون شبیه سازی و چه در زمینه های علوم قرآنی و چه در زمینه ی فرهنگ سازی چون فرهنگ سازی تلفن همراه ارائه و مقالات علمی و راه کارهای بدیع از سراسر کشور به خصوص از طرف طلاب و استادان مدرسه علمیه نرجس (سلام الله علیها) برای رفع این معضلات ارائه می شد. [در عین حال استاد معتقد بودند لازم است تا معارف شیعی و حقایق ناب در اختیار تشنگان معارف اهل بیت(علیهم السلام) در سراسر جهان قرار گیرد] بنابر توصیه ی استاد برای مبارزه با جنگ نرم، از طریق الکترونیکی با ایجاد سایت و اتاق های گفتگوی اینترنتی و گفتمان های علمی در محیط سایبری این مدرسه گام های بلند در نشر حقایق دینی و مذهبی به سراسر جهان ایفا کرد و از این طریق توانست با علاقه مندان و حتی بعضی از دانش آموختگان قدیمش در تایلند، چین، آمریکا، مالزی، پاکستان و... ارتباط علمی ـ فرهنگی برقرار کند نیز در همین راستا بود که پژوهشگاه نرجس که شامل گرو های علمی ـ پژوهشی، سایت و نشریه بود به کار خود ادامه داد.
استاد طاهایی به گسترش تفکر و تعمیق اندیشه ها تأکید بسیار داشتند ایشان معتقد بودند اگر افراد بتوانند مسئولیت تفکر خود را بر عهده بگیرند می توانند مسؤولیت زندگی خود را نیز برعهده گیرند و از آن جایی که بالا رفتن احساس مسؤولیت زندگی به صورت مرتب با سنجش تصمیمات و تفکرات رابطه دارد لازم است در مواردی تفکرات را اصلاح کرد و هر چه تصمیمات و تفکرات بیشتر ارزیابی شوند افراد در زندگی سنجیده تر عمل می کنند. بنابراین تأکید ایشان این بود که آموزش از حالت سطحی و طوطی وار باید خارج شود و طلاب توانایی تفکر انتقادی در حوزه های مخلتف اجتماعی را داشته باشند به طوری که بتوانند در شرایط مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بهترین و درست ترین تصمیم را بگیرند. برای ایجاد چنین تفکّری استاد پژوهش های علمی و ارائه راهکار را پیشنهاد می کردند و دستور تشکیل هسته های علمی ـ پژوهشی را در تخصص های مختلف حوزه ی علوم اسلامی ـ انسانی دادند که ما حصل تحقیقات علمی این گروه ها ده ها مقاله ی علمی، رساله های بدیع و ارزشمند مانند تعمق در آثار استاد مطهری بود.
تأکید استاد طاهایی برای تولید دانش در بخش پایان نامه چنان بارز بود که به شدت از روش های نوین تحقیق و رعایت متدلوژی توسط استادان و طلاب جانبداری کرده و چنانچه متوجه می شدند تحقیقی قانون کپی رایت (copy right) را رعایت نکرده به شدت با او برخورد می نمودند.
حتی زمانی که بعضی از استادان به ایشان می گفتند طلاب ما با این همه سختگیری ممکن است نمراتشان پایین بیاید با لبخند و نگاه نافذشان می فرمودند: «یادتان باشد فقط بری خدا و ترویج فکر و تعالی اندیشه شیعی کار کنید. هدفتان نمره نباشد، اگر با همین نیت خوب کار کنید خاطرتان جمع باشد هم در این دنیا و هم آن دنیا اول می شوید» با توصیه و همراهی استاد تمام استادان و طلاب روش های جدید تحقیق را گذراندند و جالب این که خود استاد نیز در این جلسات شرک می کردند و پشتوانه پژوهش بودند به طوری که دیگر استادان خود استادی مسلم در امر پژوهش و تحقیق شدند و دست مایه این تلاش ها و رعایت آن توصیه ها آن شد که ده ها پایان نامه برتر در سطح استان و کشور با راهنمایی اساتید همین مدرسه به رشته تحریر در آمد.
از دیگر توصیه های استاد تشویق به دانش افزایی و تعاملات علمی بود. فراهم کردن زمینه های تعامل میان هسته های علمی و گروه ها و هیأت علمی توسط ایشان و یاور دلسوز ایشان مرحومه اعتمادی سبب شد که روز به روز این تعامل حالت پویاتری به خود بگیرد به طوری که استاد تاریخ در جلسات علمی گروه فلسفه و کلام شرکت می کرد، استاد علوم قرآنی در تعاملاتش با استادان دیگر از یافته های تفسیری علمای مختلف سخن به میان می آورد و استاد فقه با آغوش باز، پاسخگوی سؤالات گروه های مختلف علمی در زمینه تخصصی خود بود. در این محیط، هم افزایی دانش با رقابتی صمیمانه و دلسوزانه و با خلوص تمام دیده می شد. اگر استادی نیاز به هم فکری داشت تمام گروه ها به کمکش می شتافتند و چنانجچ از گرفتاری اش سخن می گفت هر کدام به نحوی می کوشیدند تا او را کمک کنند. در سایه رفتار و گفتار استاد طاهایی همه، «ما» شده بودند و کسب دانش و موفقیت یکی را موفقیت مجموعه می دانستند. چون در سایه ی ارشادات استاد نگاهشان خود نبود، نگاه خدایی شده بود و رنگ ها، رنگ اخلاص گرفته بود و معتقد بودند که حتی آقا امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دعاگوی خیرشان است. چنان که خود استاد طاهایی در تمام جلساتی که با استادان داشتند صحبتشان را با نام خدا و یاد امام زمان آغاز می کردند و با دعا برای او به اتمام می رساندند و هم اکنون استادان مدرسه علمیه نرجس(سلام الله علیها) با الگوپذیری از استاد طاهایی نام و یاد صاحبشان را با تمام جان و دل احساس می کنند و امید دارند که بتوانند مشمول دعای خیر امامشان باشند.
استاد طاهایی در جهت بستر سازی علمی ـ پژوهشی برای طلاب و اساتید مدرسه، خالصانه ترین تلاش های خود را می نمودند ایشان همواره می فرمودند: گاهی انسان برای بستر سازی فعالیت های علمی ـ فرهنگی باید خود را فدا کند تا دیگران زمینه ی رشد را پیدا کنند؛ یعنی با اخلاص کامل علاوه بر این که دنبال نفع مادی نباید باشد نفع معنوی یعنی کسب علم و دانش و یا به دست آوردن آوازه و شهرت را برای خود کنار بگذار؛ هر چند که ممکن است خود فدا شود اما زمینه را برای رشد علمی و فرهنگی دیگران آماده کند.
در راستای همین نوع نگاه بود که اساتید این مدرسه توانستند به سرعت سکوهای علم و ترقی را بپیمایند و در سطوح بالای علمی پیش روند. استاد طاهایی در کنار یار همراهشان مرحومه ی فرزانه استاد اعتمادی با این ایده، با وجود دانش عظیم و ذوق سرشار و علاقه ی مفرط خود از دستیابی به اجتهاد صرف نظر کردند و هم چون سنگرسازان بی سنگر زمینه های پیش روی و دانش اندوزی صدها طلبه ی علم را فراهم ساختند و برای گسترش معارف اسلامی شیعی از هیچ کوششی دریغ نورزیدند؛ سوختند تا آینده را برای ما بسازند.
یادشان همیشه پر تداوم و مسیرشان مستدام باد.