دی ان ان evoq , دات نت نیوک ,dnn
جمعه, 10 فروردین,1403

میراث ماندگار


میراث ماندگار

از فدک تا ولایت؛ سیری در کتاب های استاد فرزانه خانم طاهایی

 

معیار شناخت شیعه از دیدگاه امام باقر (علیه السلام) در کلام فاطمه سید خاموشی

به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) کتاب «معیار شناخت شیعه» از سلسله درس های اخلاقی فاطمه سید خاموشی (طاهایی)، درباره ی روایتی از امام باقر (علیه السلام) است که در 12 درس تنظیم شده است. که با استفاده از آیات کریمه و روایات اهل بیت، اصول مهم و اساسی که معیار شناخت شیعه است، بیان و در انتها روایتی از حضرت زهرا (سلام الله علیها) بازگو می شود.

عناوین این کتاب شامل: معیار شیعه، حقیقت تقوا، تقوا در قرآن، تواضع چیست؟ خشوع و امانت، ذکر و انواع آن، نماز، نیکی به پدر و مادر، همراهی با همسایگان، تلاوت قرآن، نگه داشتن زبان مگر به خیر و فرق شیعه و محب از دیدگاه حضرت زهرا (سلام الله علیها) است.

در تفسیر آیه «سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ»؛ علامت [مشخصه] آنان بر اثر سجود در چهره هایشان است» (سوره فتح، 29) آورده است: اگر می خواهید مؤمنین واقعی و راستین را بشناسید؛ یعنی کسانی که در خط پیامبرند و با پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) حرکت می کنند، به اثر سجده که از جبین آن ها نمایان است بنگرید، اثر سجده حتماً این نیست که پیشانی پینه بسته باشد، بلکه اثر انقیاد در صورت و جبین آن ها بلکه در تمام شئون زندگیشان نمایان است. خانه و زندگی، نحوه ی تربیت فرزند، همسرداری، حجاب و کسب و کار، در اثر طاعت پروردگار نمایان است.

در معنای تقوا آمده است: تقوا از «وقایه» به معنای صیانت و نگهداری است و از نظر شرع مقدس به معنای حفظ و نگهداری نفس از گناهان و بدی ها و هر آن چه مانع رسیدن انسان به کمال شود، است. تقوا حساسیت و مراقبت لازم در تمام حالات زندگی است. تقوا، دستور جامع و کاملی است که وقتی بیاید، همه چیز به دنبال آن می آید. فرد متقی کسی اس که هر دستوری که از جانب خدا آمد، در عمل به آن کوتاهی نکند و هر جا که نهی شد، آن را انجام ندهد.

روایت است در روز قیامت که سایه ای جز عرش پروردگار باقی نیست، هفت دسته از مردم هستند که در زیر این سایه اند:  یکی از این ها آن مؤمنانی هستند که برای ادای نماز به مسجد می روند و تا نماز دیگر دلشان در مسجد است؛ یعنی فکر می کنند که هنوز در محراب عبادتند. از این جهت است که جایگاه عبادت را محراب نام نهاده اند.

کسی که تقوا پیشه کند، خداوند راه خروج از مشکلات را برای او می گشاید و به او از جایی که گمان ندارد روزی می دهد؛ یعنی در پناه تقوا، روزی هم زیاد می شود. نجات پیدا کردن از هر فتنه و ناراحتی و مکر و فقر، فلاکت و مرض و اضطراب، مطلوب هر بشری است. خداوند وعده می دهد و راه رهایی از این گرفتاری ها را نشان می دهد: «وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا» (طلاق، آیه 2)

در این اثر در مورد تواضع در برابر بندگان خدا می خوانیم: اولین ویژگی که قرآن برای عبادالرحمن ذکر می کند صفت تواضع است و می فرماید: «وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا»؛ «بندگان خدای رحمان کسانی اند که روی زمین به نرمی گام بر می دارند و چون نادانان ایشان را طرف خطاب قرار دهند به ملایمت پاسخ می دهند». (فرقان، آیه 63)

قرآن از راه رفتن بندگان خاص خود سخن می گوید و علت این امر این است که شیوه ی راه رفتن، نشان دهنده ی خصلت های درونی است. کسی که قدم ها را بر زمین می کوبد و با غرور و تکبر راه می رود در حقیقت درون خود را نشان می دهد.

نویسنده راجع به نیکی به پدر و مادر که هفتمین علامت شناخت شیعیان در روایت منقول از امام باقر (علیه السلام) است، نوشته است: در آیه «وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا فَلاَتَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا»؛ و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان کنید اگر یکی از آن دو یا هر دو در کنار تو، به سالخوردگی رسیدند، به آن ها [حتی] اوف مگو و به او پرخاش مکن و با آن ها سخنی شایسته بگوی». (اسراء، آیه 23) مسأله ی احسان به والدین بدون هیچ قیدی آمده است؛ یعنی در همه حال باید به پدر و مادر نیکی کرد؛ به ویژه آن زمانی که خواسته ای از ما داشته باشند. هم چنین این آیه ی مبارکه بخشی از جزئیات برخورد مؤدبانه و اکرام آمیز فرزندان نسبت به والدین را بازگو می کند و ابتدا زمان پیری آن ها را مورد توجه قرار داده؛ زیرا در آن زمان بیش از همیشه نیازمند به حمایت، محبت و احترامند.

 

شرح خطبه فدک با استناد به آیات قرآن در نگاه فاطمه سیدخاموشی

در کتاب «سیری در خطبه فدک» استاد با استناد به آیات گرانسنگ کتاب الهی و روایات پیشوایان دینی، به شرح و بررسی این خطبه ی نورانی پرداخته است.

خطبه ای که حضرت زهرا (سلام الله علیها) در شرایط روحی سخت، آن گاه که از رحلت جان سوز پدر بزرگوارش (صلی الله علیه و آله و سلم) تنها چند روزی گذشته بود، ایراد فرمودند.

خطبه ی فدک، خطبه ای است تجلی بخش امام شناسی و ولایت محوری حضرت زهرا (سلام الله علیها) و نیز حاوی مطالب عمیق فکری بسیاری است که از معرفت سرشار آن حضرت (سلام الله علیها) به موضوعات علمی سرچشمه گرفته است. و در واقع یک دوره درس اعتقادات استدلالی و تبیین اصول دینداری و اخلاق عملی است؛ در یک کلام، این خطبه، معرفت آموزترین سخن بشری است که در آن دوران بر انسان خوانده شد.

برای درک بهتر و بهره مندی بیشترین از سخنان دختر بزرگوار نبی مکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، این مجموعه بر اساس سلسله درس های معلم اخلاق استاد فاطمه سیدخاموشی در چهار بخش تنظیم شده است:

بخش اول کتاب با عنوان «مباحث توحیدی و بیان فلسفه ی آفرینش» است که دارای سه فصل: شکر و ثنای  الهی، خدای یگانه حقیقت هستی و فلسفه ی آفرینش، است. در این بخش، مفهوم حمد، شناخت نعمت ها، واسطه ی معرفت خداوند، چیستی شکر و سپاس الهی عنوان شده است به گونه ای که نویسنده در بخشی از این کتاب می آورد: خداوند، نیاز به شکرگزاری ندارد، بلکه تمام نتیجه شکر عاید خود بنده می شود و بر نعمت های او می افزاید و نه تنها نعمت های مادی او افزوده می شود، بلکه روحیه ی شکرگزاری نیز که خود نعمت بزرگی است، در وی تقویت می شود.

نگارنده در فصل «خداوند یگانه حقیقت هستی» می نویسد: در حقیقت ناخالصی وجود انسان بر دو گونه است؛ بخشی از آن، قابل تشخیص و رفع است و بخشی دیگر به قدری باریک و پوشیده است که یا بر انسان پوشیده نیست و یا اگر آشکار شود قدرت برطرف ساختن آن را ندارد. زمانی که انسان در راه اخلاص گام نهد و بخش او از ناخالصی ها را تا آن جا که در توان اوست از روح و جان و اعمال خود بزداید، خداوند بزرگ نیز به لطف و کرمش، بخش دوم را از او می زداید؛ اینجاست که شایسته نام «مخلَص» خواهد بود.

این تعبیر به خوبی نشان می دهد که حقیقت توحید و معرفت خدا در سرشت انسان وجود دارد و اسلام آمده است تا آلودگی های عارضی را که به واسطه ی شرک حاصل می شود، شست و شو دهد و انسان را به رنگ اصلی خویش بازگرداند که یکی از علل غایی بعثت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هم تزکیه و پالایش انسان ها  و پاکیزگی روح و اخلاق است.

در فصل سوم نگارنده آورده است: انسان در درون خویش مبارزه ای دایمی میان دو نیرو را می آزماید؛ نیروی عشق و کمال جویی از یک سو و نیروی نفرت و کینه و انحطاط گرایی از سوی دیگر. یکی او را به عقب و به مرحله ی زندگی حیوانی می کشاند و راهی که باید برود را به روی او می بندد و دیگری وی را به سوی تکامل و تعالی فرا می خواند. یکی او را با قافله هستی هماهنگ و همراه می سازد و دیگری او را از کاروان جدا می کند. از این روست که پیامبران (علیهم السلام) آمده اند تا انسان را از سقوط برهانند و او را به فطرت که شاهراه حرکت تکاملی اوست، دعوت کنند.

«ظهور پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و ویژگی های جامعه ی آن دوران»، «عترت و قرآن، حافظان دین» دو فصلی است که در بخش «پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و عترت: مرزبانان قلمرو وحی» ارائه شده است. در این بخش آمده است: خداوند، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را برای آینده ی بسیار دور برگزید، تا رسالتی عظیم را بر دوش آن بزرگوار بگذارد. اگرچه در آن زمان هیچ موجودی نبود، ولی خداوند نسبت به آتیه، اطلاع و آگاهی و به نظام موجود علم داشت. می دانست که در آینده چه اتفاقاتی رخ می دهد و در نهایت این نظام وجود، به گل سرسبدی هم چون حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) منتهی می شود. و به طور یقین، در علم الهی بوده است که کدام یک از بندگان او می تواند از عهده ی این مسؤولیت بزرگ برآید؛ بدین جهت خداوند مقام عصمت را به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) عطا فرمود.

سید خاموشی در بخش دیگری از کتاب می نگارد: پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) که آشنا به ماهیت دنیا و آگاه به عظمت و زیبایی جهان آخرت بودند، صعود به عالم بالا را با اختیار و میل و رغبت، استقبال نمودند و به ندای «يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ. ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَهً مَّرْضِيَّهً» با اشتیاق کامل لبیک گفتند و به اختیار خود قبض روح شدند.

«فلسفه احکام الهی»، عنوان بخش سوم این کتاب و حکمت عبادات در نگاه فاطمه (سلام الله علیها)، آیین زندگی اجتماعی و از رذیلت تا فضیلت، عناوین سه فصل این بخش است. در ابتدای این بخش آمده است: خداوند ایمان را برای پاک شدن شما از شرک قرار داده است. این تعبیر به خوبی نشان می دهد که حقیقت توحید و معرفت خدا در سرشت انسان وجود دارد و اسلام آمده است تا آلودگی های عارضی را که به واسطه ی شرک حاصل می شود، شست و شو دهد و انسان را به رنگ اصلی خویش بازگرداند که یکی از علل غایی بعثت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هم تزکیه و پالایش انسان ها و پاکیزگی روح اخلاق است.

عنوان بخش چهارم این کتاب «استدلال بر حقانیت» است که شامل چهار فصل معرفی «خاندان رسالت»، «سقیفه، کانون فتنه»، «فدک» و «یاران پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بپاخیزید» است و در فصل دوم این بخش آمده است: حضرت فاطمه (سلام الله علیها) پس از بیان خدمات و ویژگی های پدر و شوهرشان، به طوفانی اشاره می کنند که بعد از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) برخاست. البته، زمینه این طوفان در زمان خود پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) وجود داشت، منتهی به صورت آتش زیر خاکستر بود.

گفتنی است چاپ دوم کتاب «سیری در خطبه ی فدک» به قلم فاطمه سیدخاموشی (طاهایی) در 220 صفحه با بهای 18000ریال، در سال 1386 به همت انتشارات آستان قدس رضوی منتشر و روانه ی بازار نشر شده است.

 

  آموزه های عاشورا از منظر «فاطمه سید خاموشی»

جوهره ی قیام هدفدار عاشورا بر پایه ی شناخت دقیق و عالمانه از وضعیت موجود و موقعیت اسلام و مسلمانان و درک انحرافاتی که بنیان دین را تهدید می کرد، قرار داشت.

مجموعه ی حاضر شرحی است بر زیارت عاشورا، از سلسله درس های فاطمه سید خاموشی (طاهایی)، که در سال، 1381 بیان و در 10 فصل تنظیم شده است و خواننده ی کتاب با گذر از فصل های زیارت عاشورا، نسبت به اکرام خاص پروردگار بر سید الشهداء (علیه السلام) معرفت و شناخت پیدا می کند.

جوهره ی قیام هدفدار عاشورا، بر پایه ی شناخت دقیق و عالمانه از موقعیت اسلام و مسلمانان و درک انحرافاتی که بنیان دین را تهدید می کرد، قرار داشت. امام حسین (علیه السلام)، به شایستگی از این امور و شیوه ی مبارزه با آن آگاه بود.

این کتاب شامل 10 فصل با عناوین عناصر اصلی: پیدایش نهضت امام حسین (علیه السلام)، اسناد و طرق نقل زیارت عاشورا، زایر و آداب زیارت، جایگاه سلام در زیارت ها، اعلام برائت، مخاطبان لعنت، اعلام حب و ولایت و اظهار ارادت با امام حسین (علیه السلام)، معرفی نیرنگ پیشگان، سلام بر حسین (علیه السلام) و لعنت بر ظلم پیشگان، شکرگزاری و درخواست شفاعت است.

در ذیل عنوان «عوامل کم رنگ شدن معنویت پس از ارتحال پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)» آمده است: یکی از علت های کم رنگ شدن معنویت، انحراف سیاسی و فرهنگی بود. هر جامعه ای را که بخواهند بر آن مسلط شوند در اولین گام، فرهنگ آن جامعه را عوض می کنند و در اخلاقیات و عقاید و عادات و رسوم جامعه اثر می گذارند.

در فصل اعلام برائت می خوانیم: وقتی موارد لعن را در قرآن بررسی کنیم، مخالفان خدا و رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) و کسانی که از صراط مستقیم الهی دور شده اند را مشمول این لعن می بینیم. به طور کلی هر کس در مسیر غیر حق قرار بگیرد و مردم را از راه راست منحرف کند و شیطان گونه عمل نماید، از رحمت خدا دور شده، مورد لعن قرار می گیرد.

اعتقاد به شفاعت، امید را در دل گنه کاران زنده می کند و آن ها را متوجه خدا و ارتباط با اهل بیت (علیهم السلام) می نماید. این اعتقاد سبب می شود شخص گنه کار از طریق اولیای خدا و به کمک آن ها و اراده ی قوی و تصمیم راسخ خود، سرنوشت خود را عوض کرده و راه سعادت را به روی خود باز ببیند.

نویسنده راجع به «انحراف مردم از صراط مستقیم الهی» بر این اعتقاد است که نگاهی اجمالی به 50 سال انحراف از خط ولایت و تعالیم عالی اسلام، نشان می دهد که عوامل انحراف مردم از دین به طور فشرده عبارت است از ضعف آگاهی، سستی ایمان و فریفته شدن به دنیا و مادیات. وقتی مردم نسبت به خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و حافظ و ناشر دین، معرفت نداشته باشند، ایمان سست می شود و از جاده ی اطاعت منحرف می شوند.

خانم طاهایی راجع به شکر ابدی در برابر نعمت جاودانه می نگارد: عقل هر انسانی حکم می کند که در برابر منعم شکر کند. علاوه بر حکم عقل، دلایل نقلی هم بیانگر عظمت و جایگاه مهم شکر است. این که در فراز سجده ی زیارت عاشورا، امام (علیه السلام) مصائب حسین بن علی (علیه السلام) را به عنوان نعمت تلقی کرده و بر آن شکر و سپاس دارند، قابل تأمل است. اگر بشر با سیدالشهدا (علیه السلام) و واقعه خون بار عاشورا آشنا نمی شد از چه کسی درس مقاومت و پایداری می آموخت؟ چگونه پیروزی خون بر شمشیر را تجربه می کرد؟ این همه تحول درونی در میان مسلمانان و غیر مسلمانان به برکت حماسه آفرینی سالار شهیدان (علیه السلام) و یاران آگاه و با وفای اوست.

در ذیل عنوان «تقاضای شفاعت حسین (علیه السلام) و ثبات قدم» آمده است: انسان آلوده و درمانده به کمک شفیع به پرواز در می آید و این در صورتی است که سنخیت و رابطه ای میان شفاعت کننده و شفاعت شونده باشد. مثل رابطه آهن و آهن ربا که یکدیگر را جذب می کنند؛ اعتقاد به شفاعت، امید را در دل گنهکاران زنده می کند و آن ها را متوجه خدا و ارتباط با اهل بیت (علیهم السلام) می نماید. این اعتقاد سبب می شود شخص گنهکار از طریق اولیای خدا و به کمک آن ها با اراده قوی و تصمیم راسخ خویش، سرنوشت خود را عوض کرده، راه سعادت را به روی خود باز بیند.

کتاب «سیری در زیارت عاشورا» (از سلسله درس های استاد فاطمه خاموشی)، به همت انتشارات پارسیان، در نوبت چاپ دوم، در سال 1387، در 216 صفحه به شمارگان 2000 نسخه، منتشر شده است.

 

رهنمودهای تربیت دینی           پورحسینی

کتاب «رهنمودهای تربیت دینی» از سلسله درس های استاد فاطمه سید خاموشی (طاهایی) عهده دار آموزش شیوه های صحیح تربیت فرزند در دوران کودکی و جوانی است و با استفاده از آیات شریف قرآن و سخنان گهربار معصومین (علیهم السلام) دستورات تربیتی اسلام را تبیین نموده و آگاهی ها و فنون و مهارت های لازم برای فرزندپروری را ارائه نموده است.

بخش اول با عنوان «تربیت کودک» در پانزده فصل تدوین شده است. در فصل اول آن مباحثی پیرامون نقش قانون وراثت در کیفیت و تحولات جنین و رعایت دستورات اسلامی به هنگام تولد نوزاد و توصیه های اسلام در مورد شیر مادر و اهمیت دامان مادر از نظر روان شناسی دارد.

در فصل دوم با ترسیم بعد مادی و معنوی انسان لزوم تفاهم پدر و مادر را در بحث تربیت مطرح می نماید. پرورش مذهبی کودک و اهداف و ابعاد تربیت مذهبی از مطالب فصل سوم است. پرورش مسؤولیت در کودکان به خصوص از جنبه ی مذهبی و عوامل مؤثر در ایجاد مسؤولیت او از مباحثی است که در چهارمین فصل کتاب به طور مشروح به آن پرداخته شده است. فصل پنجم کتاب به محبت و مقدار آن پرداخته است. به طور حتم محبت یکی از شیوه های مهم در تربیت کودکان است که بدون افراط و تفریط در تربیت کودک بسیار مؤثر واقع می شود.

در فصول ششم و هفتم کتاب به مباحثی چون عوامل انزواطلبی و درمان آن و اعتماد به نفس پرداخته و میزان آزادی کودک با توجه به دیدگاه اسلام را تبیین می نماید.

یکی از مشکلات مهم والدین در تربیت لجبازی کودکان و روش مقابله با آن است؛ در فصل هشتم به عوامل لجبازی و نکات مهم مربوط به آن پرداخته شده است.

در فصل نهم دروغ گویی، عوامل و انگیزه های آن مطرح شده است و وظیفه ی پدر و مادر و نحوه ی برخورد با دروغ گویی کودک ارائه شده است.

یکی از موارد رایج در جامعه ترس کودکان است. در فصل دهم عوامل و موارد ترس و نیز راه های درمان و بازسازی ترس تدوین شده است. در دنیای ماشینی امروز کودکان و حتی بزرگسالان دچار اضطراب های گوناگون هستند. شیوع اضطراب و نشانه های جسمی و روانی و رفتاری آن و ریشه های اضطراب باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد تا درمان آن محقق شود. یازدهمین فصل از کتاب رهنمودهای تربیت دینی به این مهم می پردازد. گاهی خجالت و کم رویی اطفال مانع رشد و پیشرفت آن ها می شود و دغدغه های بسیاری از والدین را به دنبال دارد. فصلی از کتاب به این مطلب پرداخته است. حسادت کودکان و ناسازگاری آن ها، از مباحث فصول سیزدهم و چهاردهم کتاب است. و در نهایت با مبحث تنبیه کودکان و جایگاه این بحث در آموزه های دینی و تنبیه های بدنی و غیر بدنی و هشدارهایی پیرامون آن بخش اول کتاب به پایان می رسد.

بخش دوم به جوان و مباحث دوره ی جوانی می پردازد که در هفت فصل تدوین شده است. دوران جوانی و ویژگی های آن، اهمیت دوره ی جوانی، بلوغ و پدیده های آن در فصل اول آن بیان شده است. رسالت مربیان در رفتار با جوانان بسیار مهم است. آنان باید نسبت به تحولات جوانی و آشنا کردن جوان با وظایف دینی آگاهی داشته باشند و نظارت توأم با تکریم خود را از یاد نبرند. دومین فصل از کتاب حاضر به این مباحث پرداخته است. در تربیت جوان انتخاب روش مناسب اهمیت بسیار دارد؛ روش هایی چون روش استدلالی، پند و موعظه و روش عفو و اغماض از شیوه های مناسب برخورد با جوان است. در فصل سوم کتاب، مطالب بسیار مهمی در این باره آمده است.

حضور جوان در اجتماع نقش مهمی در رشد شخصیت او دارد. توجه به نیازهای دوره ی جوانی، نظیر علم آموزی، استقلال مالی و نقش مربیان در این زمینه، به یقین برای همگان از اهمیت بسیاری برخوردار است به همین دلیل فصل چهارم در این مورد سخن گفته است.

در فصل پنجم جوان و آزادی که از مباحث جنجالی اجتماع امروز است مطرح شده است و با تبیین محدوده ی آزادی و چگونگی آن به این مبحث پرداخته می شود که در اوقات فراغت جوان چه باید بکند و باید تفریحات سالم و تفریحات مضر معرفی شود؛ زیرا خطرات مهمی در این زمینه جوانان را تهدید می کند.

در نهایت آخرین فصل کتاب در بخش دوم بر عنوان جوان و دوستی، معیارهای انتخاب دوست و فرق میان دوستی های جوانان با کودکان و بزرگسالان می پردازد. خواندن این کتاب گرانسنگ را به همه ی دلسوزان و علاقمندان تربیت دینی توصیه می نماییم.

 

درس هایی از محضر امام حسن عسکری (علیه السلام)

مطالب این کتاب براساس درس های استاد فاطمه خاموشی در سه بخش تنظیم شده است. در بخش اول، نگاهی گذرا به زندگی امام حسن عسگری (علیه السلام) شده است؛ سپس نامه ای که امام به اسحاق بن اسماعیل نگاشته اند با توضیحات استاد آورده شده است. در قسمتی از نامه چنین آمده: و نحن بحمدالله و نعمته اهل البیت نرق علی اولیائنا... ما بحمدالله و به لطف الهی اهل بیتی هستیم که نسبت به پیروانمان بسیار مهربانیم و از پیوستگی الطاف خداوند بر آن ها خرسند می شویم و هر نعمتی را که خداوند عز و جل به آن ها عطا می فرماید: سپاس می گوییم».

بخش دوم با عنوان ارتباط امام با شیعیان است و نامه ی ایشان به علی بن حسین قمی که در آن سفارش به حفظ عقاید و تخلق به اخلاق اسلامی چون نماز، زکات، گذشت، حلم، صله ی رحم، نماز شب و... نموده اند. و استاد خاموشی در ذیل هر سفارش اخلاقی با استناد به آیات و روایات. آن خلق را بررسی کرده است.در بخش سوم معجزه ای از امام (علیه السلام) ذکر و نامه ی حضرت به قاسم هروی آورده شده که در آن حضرت مردم را به سه دسته تقسیم نموده اند. دسته ی اول، آنان که راه نجات را یافته و به حق تمسک جسته اند. دسته ی دوم کسانی که حق را از اهل آن نمی گیرند و گروه سوم آن ها که شیطان بر ایشان غلبه یافته است؛ و در هر مورد، استاد شرح و تفصیلی برای هر مطلب ارائه نموده است.

علم در اسلام دارای جایگاه والایی است چرا که با علم خداوند شناخته و عبادت می شود بنابراین کسانی که عهده دار علم آموزی به  دیگران می شوند دارای جایگاه خاصی هستند که کسب این جایگاه دارای شرایط خاصی است. در کتاب شرایط معلم شایسته استاد خاموشی این شرایط و ویژگی ها را برشمرده با استناد به آیات و روایات، تبیین هر یک می پردازند.

 

ویژگی های معلم شایسته

در ابتدای این کتاب جایگاه و فضیلت علما بیان شده است استاد در توضیح این جایگاه با استناد به قول امام حسن عسکری می فرمایند: «...فمن هداه و أرشده و علّمه شریعتنا کان معنا فی الرفیق الاعلی» کسی که جاهلی را راهنمایی کند و شریعت را به او بیاموزد همراه با ما نزد خدای بزرگ خواهد بود. آن گاه ابزار تدریس و تبلیغ و تعلیم را از زبان قرآن معرفی نموده و سپس ویژگی های یک معلم را شمرد.

1ـ آگاهی: آگاهی از افراد تحت تربیت خود، آگاهی نسبت به جریانات زمان و فرهنگ خود، آگاهی های جانبی؛ 2ـ به هدف خود ایمان داشته باشد؛ 3ـ در عمل پیشگام باشد؛  4ـ اخلاص داشته باشد که در توضیح آن با استناد به آیه ی36 سوره ی یس 36 می فرماید: «اتَّبِعُوا مَن لاَّ يَسْأَلُكُمْ أَجْرًا وَهُم مُّهْتَدُونَ» دو شرط برای یک معلم ذکر می کند: اول خود ساخته باشد دوم اجر و مزد نخواهد. 5ـ دارای سعه ی صدر باشد؛ 6ـ پشتکار در عمل  و ادامه ی تحصیل داشته باشد و... استاد خاموشی سیزده صفت را برای معلم برشمرده و در آخر کتاب پرسش و پاسخ از زبان ایشان بیان نمود آورده شده است.

 

ویژگی های عبادالرحمن

این کتاب تفسیر بخشی از سوره ی فرقان است که در آن ویژگی های عبادالرحمن بیان شده است. ابتدا معنای بندگی (عباد) تبیین و سپس تفسیر صفات آمده است. اولین ویژگی عبادالرحمن تواضع است؛ دوم حلم و بردباری.  در ذیل این عنوان آمده است: اگر کسی به شما بد و بیراه و ناحق گفت و این که اگر یکی بگویی ده تا می شنوی شما به او بگویید اگر ده تا هم بگویی از من یکی هم نمی شنوی. ویژگی سوم شب زنده داری است؛ چهارم ترس از مجازات؛ پنجم میانه روی در انفاق که در ذیل بیان ویژگی کریمانه از لغو گذشتن آورده شده است: بندگان خدا هدف معقول و مفیدی دارند و عمر خود را صرف امور بیهوده نمی کنند زیرا شرکت در مجالس باطل و گناه اضافه بر امضای گناه مقدمه ی آلودگی قلب و روح است. هدف آن ها در زندگی مثبت است و اگر کارهای زشت در مسیر زندگی آن ها قرار گیرد آن چنان بزرگوارانه از کنار آن می گذرند که هرگز رنگ نمی پذیرند. دو ویژگی آخر ویژگی یازدهم: تدبر در آیات الهی و ویژگی دوازدهم را در تفسیر آیه «وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ...» احساس مسؤولیت در برابر خانواده بیان و  توضیحات زیبایی ارایه شده است.

 

 

شماره نشریه:  شمیم نرجس شماره 12


تعداد امتیازات: (0) Article Rating
تعداد مشاهده خبر: (1573)

نظرات ارسال شده

هم اکنون هیچ نظری ارسال نشده است. شما می توانید اولین نظردهنده باشد.

ارسال نظر جدید

نام

ایمیل

وب سایت

تصویر امنیتی
کد امنیتی را وارد نمایید:

Escort