جرّاحیهای زیبایی پرطرفدار در ایران و عوارض آنها
دکتر شایستهخوی
افزایش قابل توجّه جرّاحیهای زیبایی در سالهای اخیر در کشورمان، چیزی نیست که از نظرها پنهان مانده باشد. افراد بسیاری با وجود اینکه هیچ نیازی به عمل جرّاحی ندارند به سراغ آن میروند و حتّی حاضرند به دلایلی چون چشم و همچشمی، هزینه و درد این کار را به جان بخرند. در میان جرّاحیهای زیبایی تعدادی از آنها در کشورمان طرفداران بیشتری دارد که در ادامه به طور اجمالی مرور میشود.
1. جرّاحی بینی، صدرنشین بلامنازع
ایران از لحاظ انجام عمل جرّاحی زیبایی بینی در دنیا رتبهی اوّل را به داراست. اغلب اوقات این جرّاحیها از روی میل و رغبت و بدون داشتن عارضهی پزشکی انجام میشود. این گروهها همان کسانی هستند که خواهان تغییر شکل یا زیباتر شدن هستند. ولی گاهی زیباتر شدن مخصوصاً اگر به دست افراد فرصتطلب و غیر متخصّص باشد، عوارض ناخواسته و پیامدهای ناخوشایندی به بار میآورد. احتمال عارضه در جرّاحیهای زیبایی 5 الی 10 درصد است. این احتمال در سرتاسر دنیا حتّی اگر توسّط مجرّبترین پزشکان صورت گیرد، کم و بیش یکسان است. عوارض بعد از جرّاحی اصولاً برطرف میشوند ولی بعضی از آنها خسارات جبران ناپذیری به جای میگذارند. در ادامه به برخی از عوارض جرّاحی زیبایی بینی اشارهای گذرا میکنیم:
1. کاهش حسّ بویایی: یک عارضهی موقّت میباشد. علّت آن تورم پوشش داخلی بینی است و آسیب جدی به اعصاب بویایی وارد نشده و قابل بازگشت میباشد.
2. خونریزی: غیر معمول است ولی احتمال دارد حین یا بعد از عمل ایجاد شود. گاهی برای بندآوردن آن ممکن است به درمان اورژانسی یا حتّی تزریق خون نیاز باشد.
3. سوراخ شدن تیغهی بینی: در مواردی که جرّاحی با اصلاح انحراف داخل بینی توأم باشد، احتمال این عارضه وجود دارد. از علایم آن آبریزی بینی و تنفّس سوت مانند است و تصحیح آن در برخی موارد غیرممکن است.
4. کوچکی سوراخهای بینی: به دلیل ضعیف بودن پرّههای بینی بیمار یا تقویت نشدن ساختارهای نگه دارندهی بینی در حین عمل ایجاد میشود. در این مواقع بیمار نیازمند عمل جرّاحی مجدّد است.
5. عدم تقارن: صورت انسان در حالت طبیعی کمی نامتقارن است که گاهی بعد از عمل مقدار آن بیشتر میشود.
6. عفونت: شایع نیست ولی در صورت ایجاد، نیازمند درمان با آنتیبیوتیک است.
7. آسیب به بافتهای عمقی: مانند اعصاب، مجاری اشک، عروق خونی و عضلات که ممکن است حین جرّاحی صدمه ببیند و میتواند موقّت یا دائمی باشد.
8. کرختی پوست
9. مرگ در اثر مادّهی بیهوشی: که در تمام انواع بیحسّیها، جرّاحیهای موضعی یا بیهوشی عمومی یا تسکین بخشی با داروها وجود دارد.
10. افزایش تنفّس دهانی: عارضهای جدّی است و روی کیفیت زندگی اثر میگذارد زیرا فردی که با دهان تنفّس میکند دچار خشکی مخاط میشود که در دراز مدت منجر به خرابی دندانها میگردد. کمخوابی یا بدخوابی ناشی از آن باعث کسالت یا عصبانیت شخص خواهد شد.
11. سایر عوارض: چسبندگیها، تنگی دریچهی داخلی و خارجی بینی، بزرگ ماندن شاخک بینی، صدمه به مجرای اشکی، بالا رفتن بیش از اندازهی نوک بینی، باریکشدن بیش از حد نوک بینی، کم یا زیاد شدن پردهی وسط بینی، شکل هشتی معکوس در حدّ فاصل هرم استخوانی و غضروفی و... .
2. تزریق بوتاکس، خطرناک امّا پرطرفدار
تزریق بوتاکس یکی از پرطرفدارترین عملهای تزریق زیبایی در کشورمان است. بیشترین استفاده از این عمل برای برطرف کردن چینها و خطوط پیشانی و بین ابروهاست. پزشکان همیشه به عوارض احتمالی بلند مدّت تزریق بوتاکس مانند دوبینی، افتادگی پلک و ابرو اشاره میکنند ولی خیلیها از انجام آن منصرف نمیشوند. نکتهی قابل تأمّل در رابطه با تزریق بوتاکس این است که در چند ماه اخیر اقدام بیکیفیت برای انجام این کار به بازار راه یافته که آثار بسیار مخرّبی دارد. امّا به خاطر قیمت پایین مشتریان زیادی دارد. دکتر کلانتر هرمزی، رئیس انجمن جرّاحان پلاستیک ایران میگوید: «هیچ یک از ژلهای تزریقی در کشور استاندارد نبوده و استفاده از آنها منجر به عوارض فراوانی در سر و صورت میشود». وی با اشاره به اینکه این ژلها با نام "ژل پاژ" برای از بین بردن چین و چروک، حجم دادن و شکل دادن سر و صورت و برخی اندامهای بدن استفاده میشود، میگوید: «صدمات ناشی از این ژلها به صورت آب، تورّم، عفونت، قرمزی، ناصاف و آویزان شدن صورت و عوارض متعدّد دیگر بروز میکند. لذا توصیه میشود حتّی الامکان از ژلهای مذکور استفاده نشود و در صورت نیاز حتماً با جرّاح پلاستیک مشورت شود».
تزریق این مواد در سالنهای زیبایی یا توسّط پزشکان عمومی باعث دردسرهای زیادی برای کسانی که این ژل را تزریق کردهاند شده و از آنجایی که جذب نمیشود، بعد از مدّتی از محلّی که تزریق صورت گرفته حرکت کرده و پایین میآید و گاهی تا 20 بار جرّاحی برای خارج کردن آنها صورت گرفته است.
3. تزریق چربی، چاله پرکنی صورت
یکی از روشهای پر مشتری جرّاحی زیبایی در کشور، تزریق چربی در نقاط مختلف بدن همچون لبها، صورت، گونهها، زیر چشم و سینههاست. در این عمل تحت بیحسّی موضعی 100 تا 200 سیسی چربی از ناحیهی زیر شکم یا رانها توسط یک دستگاه مکش خفیف از یک سوراخ کوچک روی پوست تخلیه شده و سپس با یک دستگاه مخصوص به محل مورد نظر تزریق میشود. افراد برای برجستهکردن لبها، حجیمکردن سینهها، پرکردن مناطق لاغر و فرورفتهی صورت، پرکردن خط خنده و خطوط اطراف دهان و پرکردن جای آکنه و بریدگیهای قدیمی به دنبال تزریق چربی میروند. بدشکلی، عفونت، تورم و... میتواند از عوارض این جرّاحی باشد.
4. پیوند مو، آقایان مشتاقتر از خانمها
شاید تنها عمل جرّاحی زیبایی که مردان بسیار بیشتر از زنان به دنبال آن هستند پیوند مو باشد. به اعتقاد کارشناسان در بسیاری از موارد و با توجّه به پیشرفتهای عملی، پیوند مو به روشهای جدید یک عمل راحت است که در اکثر موارد رضایت بیماران را هم در پی دارد. البته در صورتی که کار توسّط متخصّصان انجام شود. امّا اگر غیر متخصّصین این کار را انجام دهند، عوارض بدی را میتواند به دنبال داشته باشد. شایعترین عوارض این نوع عمل شامل: درد و سوزش خفیف در ناحیهی پشت سر، تورّم پیشانی و صورت، تشکیل دلمههای کوچک روی محلهای کاشت و در مواردی عفونت و خونریزی خواهد بود.
5. جرّاحی افزایش قد، گران و غیرقانونی
جرّاحی افزایش قد از عملهایی است که با وجود هزینهی بالا و خطرات زیاد، در میان قشر جوان طرفداران زیادی دارد. این عمل در بیشتر موارد ناموفّق است و مورد تأیید بسیاری از پزشکان نیست و در اکثر موارد منجر به عفونتهای شدید و حتّی کوتاهتر شدن قدّ فرد میشود و بیشتر در مراکز غیرقانونی انجام میشود.
6.جرّاحی سینه و شکم، رؤیای اغواگر تناسب اندام
عمل جرّاحی سینه بیشتر برای زنانی انجام میشود که به خاطر سرطان سینه شکل ظاهری خود را از دست دادهاند و ناگریز دست به انجام چنین جرّاحی میزنند. امّا در سالهای اخیر بسیاری از زنان با خارجکردن چربیهای اضافه یا برعکس نسبت به زیباتر کردن اندام خود اقدام کردهاند. جرّاحی شکم نیز روشی است برای صاف کردن و کوچککردن شکم که اغلب در افرادی که چاق هستند و رژیمهای طولانی و سخت غذایی را نمیتوانند انجام دهند طرفدار دارد. از عوارض جدّی و مهم جرّاحی زیبایی شکم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
جوشگاه نامطلوب، خونریزی، عفونت، تجمع مایع، لختههای خون، اختلال در ترمیم زخم، بیحسّی پوست، مخاطرات بیهوشی، درد، ترومبوز ورید عمقی ، عوارض قلبی و ریوی ، تورّم طولانی مدّت پاها، آسیب عصبی، احتمال نیاز مجدّد به جرّاحی و... .
منابع:
1. www.persianpersia.com
2. www.parsiteb.com
3. www.hidoctor.ir
4. www.drhosnani.com
شماره نشریه: شمیم نرجس شماره 32