باید بدانیم بسیاری از کالاهای وارداتی بر مبنای نیاز جامعه‌ی ایران طرّاحی و تولید نشده‌اند، بلکه هدف از تولید چنین کالاهایی ایجاد «نیازهای کاذب» در مصرف‌کننده است. همین نیاز کاذب، بخش عمده‌ای از درآمد خانواده‌ی ایرانی را به خود اختصاص می دهد.
ميرزاده
مقدّمه
اقتصاد یکی از مهم‌ترین مسائلی است که امروزه در ایران توسّط دشمن مورد حمله قرار گرفته است. بخش مهمّي از اقتصاد را توليد ملّي و واردات تشكيل مي‌دهد. حجم انبوه محصولات خارجي، گرايش به مصرف آن‌ها و عدم محبوبيّت كالاي ملّي، زمينه‌ساز بحران اقتصادي در كشور شده است. از این‌رو تا زماني‌كه مردم خرید كالاي خارجي را افتخار بدانند، مشكل همچنان باقي است. بر اين اساس اصلاح مدل مصرف، از محصولات خارجي به محصولات ملّي ضرورت امنيّتي دارد. در اين مقاله به توصيف یک مدل پيشنهادي براي انگيزش مصرف كالاي ملّي پرداخته شده است.
1. نگرش سازی:
كالاي خارجي و نابودي فرهنگ
هر کالایی که از یک جامعه یا فرهنگ به جامعه‌ی دیگر صادر می‌شود، بخشی از فرهنگ جامعه‌ی مبدأ را با خود به جامعه‌ی مقصد منتقل می‌نماید و چه بسا فلسفهی اصلی صدور و راهیابی آن کالا به جامعه‌ی مقصد، انتقال همین فرهنگ جدید باشد، چرا؟ چون فرهنگ‌ها زیربنای اصلی هر اجتماعی را تشکیل میدهند و تنها با حاکمیّت فرهنگی است که میتوان بساط سلطه بر یک جامعه را پهن کرد.
بنابراین باید بدانیم بسیاری از کالاهای وارداتی بر مبنای نیاز جامعه‌ی ایران طرّاحی و تولید نشده‌اند، بلکه هدف از تولید چنین کالاهایی ایجاد «نیازهای کاذب» در مصرف‌کننده است. همین نیاز کاذب، بخش عمده‌ای از درآمد خانواده‌ی ایرانی را به خود اختصاص میدهد. این نیازهای دروغین به کالاهای لوکس و فوق‌لوکس خارجی از طبقات ثروتمند جامعه یعنی طبقه‌ی هدف آغاز شده، امّا به مدد ابزارهای ارتباط جمعی، رسانه‌ها و شبکه‌های ارتباطی کم‌کم طبقات متوسّط و کم درآمد جامعه را نیز درگیر خود کرده است. این گروه در صورت ناتوانی در تهیه‌ی چنین کالایی، دچار احساس تبعیض و بی‌عدالتی خواهند شد؛ احساسی که تبعات اجتماعی فراوانی برجای می‌گذارد. علاوه بر این مدگرایی و تغيير مدل لباس مردان، زنان، كودكان و حتّي پيران از جمله عوامل تغيير فرهنگ جامعه است. مثلاً امروزه تفاوتي بين شكل و مدل لباس رسمي آقايان (كت و شلوار) در سراسر دنيا به جز چند كشور وجود ندارد. اين درحالي است كه استحباب رنگ و شكل لباس در دين تأكيد شده و از نظر علمي هم ثابت شده كه طرح و مدل لباس مناسب، تابع موقعيت مكاني و شرايط آب و هواست. معماري خانه، غذاي بومي از جمله مواردي‌است كه از موقعيت مكاني و زماني تبعيت مي‌كند در حالي‌كه این موارد با ورود محصولات خارجي تحت تأثير قرار گرفته است. موضوع فرهنگ از مهم‌ترين مسائلي است كه طي ورود كالاي خارجي صدمه ديده و تنها به هدف اقتصادي دشمن برنمي‌گردد، بلكه نابودي مذهب از مهم‌ترين اهداف تهاجم فرهنگي است.
در خيلي از موارد به علّت ناآگاهي و عدم تخصّص مردم و عدم اقدام به موقع كارشناسان خبره و آگاه در حوزه‌ی فرهنگ شاهد جريان تهاجم به صورت مويرگي هستيم. آثار اين عدم هوشمنديها در يك دوره‌ی 7 و 14 ساله باعث تغيير رفتارهاي فردي و اجتماعي خواهد شد. واقع اين است كه جريان تغيير فرهنگ به صورت زيربنايي و عميق است كه به صورت تغيير نسلها صورت ميگيرد. لذا تغيير فرهنگ و تهاجم فرهنگي بر خلاف تهاجم نظامي به صورت آرام و خزنده است (حاج ابراهيمي).
خطرات كالاي خارجي بر سلامتي
در حوزه‌ی تأثيرات محصولات خارجي بر سلامت دو موضوع اساسي مطرح است: الف) موادّ تشكيل دهنده‌ی محصول براي سلامتي مضر نباشد ب) نحوه‌ی به‌كارگيري محصول و عملكرد آن تهديد‌كننده‌ی سلامتي نباشد.
الف) مواد تشكيل دهنده محصول
متأسّفانه در محصولات مختلف وارداتي شاهد موادّ اوّليه‌ی تهديد‌كننده‌ی سلامت هستيم. به جهت تنوّع بالاي محصولات وارداتي امكان بررسي تمام اين اقلام در اين مقاله ميسّر نيست و فقط به چند نمونه‌ی پركاربرد اشاره مي‌شود:
* برنج: برنج وارداتي يكي از پرمصرف‌ترين اقلام سفره‌ی ايراني است. در اين بين تغيير ذائقه‌ی مردم از برنج با عطر و طعم مطلوب ايراني به سمت برنج‌هاي بدون عطر و طعم و با ظاهر کشيده‌ی وارداتي اتّفاق مهمّي است که روي داده. برنج وارداتي از قدّ بيش از 9ميلي متر برخوردار است که پس از پخته شدن 15میلیمتر قد مي‌کشد ضمن اينکه عطر و طعمي نداشته و مشخّص نيست که در کدام شاليزار و کدام منطقه توليد شده و تنها اسم تجاري آن مشخّص است. طي بهار سال1389 دولت ايران آزمايش‌هايي را بر روي برنج‌هاي وارداتي از ايالت پنجاب انجام داد و نشان داد كه ميزان ارسنيك و كادميوم در اين برنج‌ها بالاتر از حدّ استاندارد است.
* اسباب بازي: اسباب بازي‌ها از دو جنبه‌ی مشخّصات فیزیکی و مکانیکی و وجود فلزات و عناصر سنگین در آن مانند سرب، جیوه، آرسنیک و کروم بررسی می‌شود. اقلامی به ویژه در میان اسباب بازی‌های وارداتی بوده‌اند که دارای عناصر سرب و کروم بیش از حدّ مجاز و مشکل ساز برای کودکان هستند. کودکان ایرانی به دلیل استفاده از اسباب بازی‌های مسموم به فلزات سنگین در خطر ابتلا به انواع سرطان قرار دارند. نشانه‌های ورود اسباب بازی‌های مسموم به زندگی کودکان به صورت آنی بروز نمی‌کند و گاهی این عوارض 15 سال بعد آشکار می‌شود. فقط آمریکا ۲۰میلیون اسباب بازی ساخت چین را که حاوی رنگ‌های سربی و اثراتی از نوعی مادّه‌ی سمّی دیگر بود را مرجوع كرد و اعلام کرد این نوع اسباب بازی‌ها در اثر تماس دست کودکان با آن‌ها، منجر به صدماتی به کبد، شش‌ها و سیستم هورمونی بدن آن‌ها می‌شود. در حالي‌كه بیش از 95 درصد اسباب بازی‌های موجود در بازار ایران چینی است ((زنگ خطر))!!
* نوشابه و نوشيدني‌ها: مضرّات نوشابه كه در صدر نوشيدني‌هاي خارجي قرار دارد، امروزه بركسي پوشيده نيست و جالب اين‌كه خود محصول نوشابه يك كالاي كاملاً خارجي است كه ما در فرهنگ و سنّت خود آن را نداريم. نكته‌ی بسيار مهم و قابل تأمّل در مورد نوشيدني‌ها این است که طبق تحقيقات دکتر ماسارو ایموتو محقّق ژاپنی، مولکول‌های آب نسبت به مفاهیم انسانی تأثیرپذیرند. به عبارتي مفاهیم متافیزیکی محیط بر روی ترکیب مولکولی آب تأثیر می‌گذارد. لذا توجّه به اين‌كه نوشيدني‌هاي وارداتي از كجا و چه چيزهايي تأثير گرفتند تا نهايتاً به دست مصرف كننده برسند ضروري است.
ب. تأثير نحوه‌ی به‌كارگيري و كاركرد محصول در سلامت
از آن جا كه محصولات خارجي براي تمام مردم دنيا تقريباً يكسان طرّاحي مي‌شوند، عموماً نقش مؤلّفه‌هاي منطقه و محلّي كه بسيار مهم است در محصول لحاظ نمي‌گردد. همچنين خود كاركرد و عملكرد محصول بعضاً براي سلامتي مضر است. لذا در بسياري از محصولات شاهد خطرآفرين بودن محصول هستيم. مثلاً لباس‌هاي تنگ كه باعث ایجاد اختلال در جریان خون، احساس کوفتگی و خستگی، دل درد، نفخ شکم، عفونت ادراری در خانم‌ها، خارش و سوزش پوست، اگزمای تماسی، زخم و بریدگی پوستی، ترش کردن غذا، رشد قارچ‌های پوستی و حتّی سرطان سینه در خانم‌ها می‌شود. همچنين لباس تنگ عروق پوست را تحت تأثیر قرار داده و در قسمت‌هایی مانع گردش صحیح خون می‌شود، در واقع لباس تنگ حرکات دودی (حرکات کرم گونه) دستگاه گوارش را مختل می‌کند و موجب تجمع گاز در معده و نفخ شکم می‌شود که معمولاً با درد شکم همراه است. علاوه بر اين پوشیدن لباس زیر تنگ، باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت مثانه در خانم‌ها می‌شود.
2. نتيجه‌ی تغيير نگرش:
ظاهر كالاي خارجي، همان شكل زيبا، برند، كيفيت و قيمت مناسب بود كه مي‌ديديم ولي بخشي از باطن و پشت صحنه‌ی كالاهاي خارجي همين است كه مورد بررسي قرار گرفت. اين موضوع تفسيري از آيه شريفه «يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآَخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ» (روم/7) مي باشد.
1) راهبرد دين
براي حلّ اين مشكل، برنامه‌ی دين را كه هميشگي و كامل است، پیشنهاد مي‌كنيم. راهبرد حضرت رسول
: «الْمَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَب»(برقی،1371، ج1، ص262) و در حديث ديگري فرمودهاند: «من تشبه بقوم فهو منهم» (ابوداوود، 2، 255) کسی که از گروهی تقليد کرد از جمله‌ی آن‌هاست. و: «ليس منّا مَن تشبّه بغيرنا» (سنن ترمذی، ج ۴، ص ۱۵۹) کسی که از غير از ما (مسلمانان) تقليد کند از ما نيست. راهبرد امام علی(ع): «...فإنّه مَن أحَبَّ قوماً حُشِرَ معهم»؛ انسان با چيزي كه دوست دارد محشور مي‌شود.
راهبرد امام صادق(ع): «لاتَزَالُ هِذِه الاُمَّـه ُبخَيْر مَا لَميلَبِسُوا لِبَاسَ العَجَم و يَطْعِمُوا طُعْمَه العَجَمِ فَاِذَا فَعَلوا ضَرَبهُم اللهُ بِالذُّلِ» (برقي، ج 2، ص440)«مسلمانان تا وقتي به پوشيدن لباس غيرمسلمانان و خوردن غذاي آن‌ها روي نياورده‌اند، مشكلي نخواهند داشت. امّا وقتي به فرهنگ آن‌ها رو آوردند، خداوند نيز ذلّت و بيچارگي را بر آن‌ها چيره مي‌كند.»
و در حديث ديگري فرمودهاند: «خداوند به يكي از پيامبران وحي كرد كه به مؤمنان بگو: در لباس، خوراك وآداب و رسوم، دشمنان خدا را سرمشق قرار ندهيد كه اگر چنين كنيد شما هم مانند آنان دشمن خدا محسوب مي‌شويد» (ر.ک: حر عاملی، 279/ 3).
راهبرد مقام معظّم رهبري: «ما باید بتوانیم از کارِ کارگر ایرانی حمایت کنیم؛ از سرمایهی سرمایهدار ایرانی حمایت کنیم؛ و این فقط با تقویت تولید ملی امکانپذیر خواهد شد... و سهم مردم - که به نظر من از همهی این‌ها مهم‌تر است - مصرف تولیدات داخلی است. ما باید عادت کنیم، برای خودمان فرهنگ کنیم، برای خودمان یک فریضه بدانیم که هر کالایی که مشابه داخلی آن وجود دارد و تولید داخلی متوجّه به آن است، آن کالا را از تولید داخلی مصرف کنیم و از مصرف تولیدات خارجی جداً پرهیز کنیم؛ در همهی زمینهها؛ زمینههای مصارف روزمرّه و زمینههای عمدهتر و مهم‌تر.
2) راهكار سازي
آن‌چه تا الآن مطرح شد لايه‌هاي دروني فرد، يعني نگرش و احساس را به سمت اعتماد و اطمينان به خريد كالاي ملّي گرايش داد. امّا بيروني‌ترين لايه‌ی فرد يعني رفتار كه بر اساس لايه‌هاي دروني تغيير پيدا مي‌كند در لحظه‌ی عمل و تصميم‌گيري و به عبارتي لحظه‌ی خريد خود را نشان مي‌دهد. لذا يادآوري مباني فكري و احساسي در آن لحظه لازم و ضروري است. اين يادآوري از طريق مدل تصميم‌گيري منطقي به راحتي محقّق مي‌شود. مدل تصميم‌گيري منطقي در واقع خصوصيت يك انسان عقل محور و تفكّرمحور است. به عبارتي عقل حكم مي‌كند انسان در هر لحظه و در موقعيت تصميم محاسبه‌ی نفع و ضرر كند. اگر نفع انتخاب تصميم از ضررش بيشتر باشد آن تصميم را انجام دهد ولي اگر ضررش بيشتر از نفعش بود آن تصميم را اتّخاذ نكنند.
نتيجه
امام صادق(ع) مي‌فرمايند: «پیامبر اکرم
لشکري را به جنگ فرستادند بعد از اين‌كه آن‌ها از جنگ بازگشتند خطاب به آنان فرمودند: آفرین به گروهی که جهاد اصغر را به جاي آوردند امّا جهاد بزرگ‌تر هنوز بر عهده‌ی آنان باقي است. گفته شد: ای رسول خدا جهاداكبر چیست؟ فرمودند: جهاد با نفس» (حر عاملی، باب1؛ كافي5: 12/3) در پايان توجّه به اين فرموده‌ی خداوند تعالي حائز اهميت است كه مي‌فرمايد: «إِنَّ اللّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ» (رعد/11)؛ خداوند سرنوشت هيچ قوم و «ملّتي» را تغيير نمي‌دهد مگر آنكه آن‌ها خود تغيير دهند.
امروز يكي از مصاديق جهاد با نفس توجّه به راهبرد دين در خصوص خريد كالاي خارجي و چشم‌پوشي از تمايل دروني است. از اين جهت این تلاش نيازمند مقابله با خواسته‌ها و تمايلات است يك حركت جهادگونه است و لذا به آن جهاد مصرف كالاي ملّي مي‌گوييم.
منابع:
* قرآن کریم.
1. برقى، احمد بن محمد، المحاسن، محقق محدث، جلال الدين، قم، دار الكتب الإسلامية، 1371.
2 . حاج ابراهيمي، مسعود، مقاله آسيب شناسي فرهنگي، مؤسّسه مطالعات راهبردي علوم معارف اسلام.
3. حر عاملی، محمد بن حسن، وسايل الشيعه الي تحصيل مسايل الشريعه، قم ، مؤسسه آل البیت، 1409.
4. منابع اهل سنّت: سنن ابوداوود، سنن ترمذی.
شماره نشریه: شمیم نرجس شماره 32