ايمان و تقوا از شروط اصلي زندگي مشترك و عامل اساسي ثبات خانواده مي باشد. تنش و اختلاف در زندگي از اثرات نفي ايمان ميباشد و رفتارهاي ناشايست، مرام انسانهاي دور از معنويت ميباشد.
بررسي اركان سعادت خانواده / حمیده سالارزاده
كانون خانواده منبع محبّت و اميد بوده و مايهي تكامل روحي و اخلاق اسلامي است. در سايهي تشكيل خانواده و روابط خوب ميان زن و شوهر، كمال و رشد ويژهاي به دست ميآيد كه شايد جايگزين نداشته باشد. قرب الهي، پرورش عاطفه، بهبود وضع اقتصادي، بلوغ اجتماعي و دهها نعمت ديگر ثمرهي شيرين ازدواج و روابط زوجين در كانون گرم خانواده است. دستيابي به اين كمالات در صورتي ميسّر است كه اركان سعادت خانواده بر بنيان استواري پايهگذاري شود و با برنامهي صحيحي ادامه يابد. از اين رو به برخي از اركان سعادت خانواده در ذيل اشاره ميشود:
1-معنويت: اعتقاد به معنويت و حفظ هميشگي آن نيز از مسئوليّتهاي مهم خانوادگي است. زن و مرد چه در دوراني كه هنوز فرزندي ندارند و چه زماني كه فرزندان به گرمي و صميميت محفلشان مي افزايند بايد بكوشند فضاي معنوي خوبي را در خانه حاكم كنند تا در اين فضاي معنوي هم اطرافيان و هم فرزندانی كه به دنيا مي آيند با ديدن اين الگوها به خوبي رشد كنند؛ زيرا داشتن الگو مؤثّرترين و طبيعيترين وسيله براي انتقال ارزشهاي اخلاقي و فرهنگي است.(خانهی خوبان، ج28، ص63)
پيامبر اعظم (صلّيالله عليه وآله) رعايت مسائل ديني و اعتقادي را موجب سرور در زندگي و رعايت تمام حقوق بين زن و شوهر ميداند و ميفرمايد: بالاترين چيز براي شخص، پس از اسلام، همسري با ايمان و با تقواست كه وقتي به او مينگرد خوشحال ميگردد و او (شوهر) را اطاعت ميكند و هرگاه از او پنهان گردد خود و مال را به خوبي نگهداري ميكند. (شيخ حر عاملي، وسائل الشيعه، ج14، ص 23) ايمان و تقوا از شروط اصلي زندگي مشترك و عامل اساسي ثبات خانواده مي باشد. تنش و اختلاف در زندگي از اثرات نفي ايمان ميباشد و رفتارهاي ناشايست، مرام انسانهاي دور از معنويت ميباشد.
2- اخلاق نيكو: يكي از مهمترين روش هاي حل مشكلات و درگيريهاي خانوادگي، خوش برخوردي و رفتار نيكوست. با آب نيك خويي مي توان آتش خشونت و كدورت را خاموش كرد و محيطي آكنده از صفا و دوستي به وجود آورد و زندگي را شيرين و گوارا ساخت.
در روايتي آمده است: به پيامبر اكرم (صلّي الله عليه و آله) خبر دادند كه فلان شخص زن خوبي است، روزها روزه مي گيرد و شب ها عبادت مي كند، ولي بداخلاق است و با زبان خود، همسايگان را آزار مي دهد. پيامبر (صلي الله عليه وآله) فرمود: خير و بركتي در او نيست و او از اهل آتش است. (محمّد باقر مجلسي، بحارالانوار،ج3،ص17) بزرگترين و شريف ترين انسان ها كساني هستند كه نسبت به خانوادهي خويش خوش رفتار باشد. اخلاق بد موجب از بين رفتن بركات زندگي شده و عقوبت اخروي را به دنبال دارد. ( محمد صفري، زن و شوهر از نظر اسلام،ص36)
3- محبّت: علاقمندي و محبّت زن و مرد به يكديگر رمز بقاي خانواده است.( مجموعه آثار شهيد مطهري،ش 19، ص182) قانون خلقت زن و مرد را طالب و علاقمند به يكديگر قرارداده است امّا نه از نوع علاقهاي كه به اشياء دارند، علاقهاي كه انسان به اشيا دارد از خود خواهي او ناشي مي شود؛ يعني انسان اشيا را براي خود مي خواهد، به چشم ابزار به آن ها نگاه مي كند مي خواهد آن ها را فداي خود و آسايش خود كند اما علاقهي زوجيت به اين شكل است كه هر يك از آن ها سعادت و آسايش ديگري را مي خواهد و از محبّت و فداكاري در بارهي ديگري لذّت مي برد. ( همان، ص 183).
انسان ها نيازهاي عاطفي فراواني دارند كه محبّت و عشق يكي از اساسي ترين آن هاست. محبّت نظير قانون جاذبه در اين جهان است. همان طوري كه اين جهان روي قانون جاذبه پابرجاست، خانه و خانواده روي محبّت پابرجاست. اگر محبّت در خانواده نباشد آن خانواده از هم ميپاشد. ( حسين مظفري، اخلاق در خانه،ص199)
ابراز علاقه و محبّت به همسر موجب ايجاد علاقهي عاطفي و روحي شديد ميان زوجين مي شود. چنان چه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله)چنين مي فرمايد سخن مرد كه به همسرش بگويد «دوستت دارم» هرگز از قلبش خارج نمي شود. (شيخ حرّ عاملي، وسايل الشيعه،ج14،ص10)
4- رعايت نظافت و پاكيزگي: نظافت ظاهر و رعايت مسايل بهداشتي، نقش مؤثّر و اساسي در ايجاد علاقه و محبّت در ميان زوجين دارد و در حفظ پاك دامني آنان نيز مؤثّر است. در اسلام به مردان و زنان مؤمن ، بسيار سفارش شده است كه خود را براي همسران خود بيارايند و آن ها را در حفظ پاك دامني ياري كنند و موجبات ايجاد زندگي محترمانه و ريشه دار را فراهم سازند. رسول اكرم(صلّي الله عليه وآله) توجّه به مسأله زيبايي و حفظ نظافت را موجد محبّت و ايمان در زندگي زناشويي ميداند و ميفرمايد: لباس هاي خود را پاكيزه گردانيد و موهاي خود را كوتاه و منظّم كنيد و مسواك بزنيد و خود را زيبا سازيد، زيرا بني اسرائيل به خاطر عدم رعايت اين موارد، زنانشان ميل به فساد پيدا كردند. ( سيد عليرضا فاخري، اخلاق خانواده، ص 14)
5- عفو و گذشت: زن و شوهر در ابتداي زندگي، يكديگر را محك مي زنند. از اين رو، به شكل ظريفي كردارهاي هم را زير نظر دارند. از آن جا كه هر دو بشر هستند، مسلّماً دچار اشتباهاتي مي شوند و اگر گذشت و چشم پوشي نداشته باشند، اختلاف ها و درگيريها سر مي گيرد و كم كم به جاي احترام، اهانت و در عوض محبّت، قهر و كينه نمود پيدا ميكند. نتيجه ي اين بيگذشتي، سستي اركان خانواده و تربيت فرزنداني ناهنجار و پرمشكل است. پس اگر همسران محبّت و احترام ميخواهند، بايد از همان ابتداي زندگي مشتركشان بكوشند كه روحيه ي عفو و گذشت را تقويت كنند و در حقيقت، صاحب اين كليدِ مشكل گشاي زندگي شوند. چنان كه حضرت رسول (صلّي اللهعليهوآله) ميفرمايد: از يكديگر گذشت كنيد تا كينه هاي شما برطرف گردد.( محمّدباقر مجلسي، بحارالانوار،ج69،ص397)
نتيجهي مداومت بر گذشت ايجاد روابط سالم، انساني و قابل ستايش در زندگي زناشويي است كه در پرتو آن، زن و شوهر از سعادت خانوادگي قابل توجّهي برخوردار ميشوند و اين از بزرگترين نكتههاي ظريف در ارتباط با همسر است.
شماره نشریه: شمیم نرجس شماره 19