مؤمن منتظر با عرضه داشتن عقايدش به پيشگاه امام زمان(عجّل‌الله‌تعالي‌فرجه) در ايمان قلبي خود مصمّم‌تر و ثابت قدم‌تر مي شود.
شرحی بر زیارت آل یس/ استاد رثایی
زيارت آل ياسين مجموعه اي كامل در اعتقاد صحيح، و راه و رسم خداپرستي و دينداري است كه در عصر تاريك و پرفتنه و فساد غيبت، چراغي فروزان و راهنمايي مطمئن براي جويندگان راه حق و پويندگان مسير كمال و صراط مستقيم است.
اين هشدار طبيب الهي است كه از آلودگي انسان‌ها به پليدي هاي فكر و ناهنجاري هاي رفتار جلوگيري مي كند و نسخه‌ي شفابخشي است كه مبتلايان و بيماران را رهايي و بهبود مي بخشد، و به طور كلّي جامعه را بسوي خوبي ها و شايستگي ها سوق مي دهد و از كجروي ها و پستي ها باز میدارد.
علماي گران‌قدر شيعه، اين زيارت شريف را در آثار خود نقل كرده اند، و پيوسته به حفظ و خواندن آن سفارش نموده اند لذا شيفتگان حضرت بقيه‌الله‌الاعظم (عجَّل‌الله تعالي فرجه)، همواره به تلاوت آن مداومت داشته و دارند و از آثار و بركات بيپايان آن بهره ها يافته اند.
زيارت چيست؟
زيارت در لغت ديدار كردن با ميل و قصد را گويند؛ گويي زيارت كننده از ديگران روي گرداننده و به سوي زيارت شونده تمايل و قصد كرده است.
زيارت به دو نوع صورت مي گيرد: 1- زيارت روحي و توجّه قلبي و حضور دل نسبت به اولياي خدا با معرفت كامل 2- زيارت با حواسّ ظاهري، به اين معنا كه آن بزرگواران را با بدن ظاهري بتوان درك كرد؛ اين نوع زيارت اگر توأم با زيارت روحي و معنوي نباشد چندان حائز اهميّت نيست چون در زمان پيامبراكرم (صلّي‌الله‌عليه‌و‌آله) و ديگر ائمه ي معصومين (عليهمالسّلام) افراد بسياري بودند كه آن حضرت را مي ديدند و به اصطلاح زيارت حسّي و ظاهري داشتند در‌حالي كه از جملهی منافقين بودند و از زيارتشان بهره هاي معنوي نمي بردند.
پس زيارت حقيقي، همان زيارت روحي است كه با معرفت است و فاصله ي زمان و مكان در آن مؤثّر نيست و ارتباط معنوي يا روحاني از همين طريق برقرار مي شود كه در اثر آن زائر از نظر كمالات روحي در سطح بالايي بهره هاي مادّي و معنوي مي برد و حتّي جواب را با گوش دل مي شنود.
گرچه دوريم به ياد تو سخن مي گوييم بُعد منزل نبود در سفر روحاني
با اين نوع زيارت، مباني اعتقادي و معرفت امام(عليه السّلام) به نفس تلقين و تحكيم ميشود و از جهت تربيتي(كه به تجربه هم رسيدهاست) زائري كه مداومت بر اين زيارت دارد از انحراف هاي عملي و اخلاقي به دور بوده و از مسير صراط مستقيم منحرف نشده است.
از وظايف شرعي هر فرد مؤمن است كه به زيارت معصومين(علیهمالسّلام) اهتمام ورزد و براي آن در احاديث بسياري از حضرات معصومين (علیهمالسّلام) بركات دنيوي و اخروي وارد شده است.
با توجّه به اين كه، پيامبر(صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) و ائمه‌ی اطهار(علیهمالسّلام) الگوي مردم هستند زيارت و ديدار آنها در زمان حيات و تشرّف به مزار آن ها بعد از وفاتشان، يكي از مهمترين وسايل پرورش فكر و تصحيح و تكميل اعتقاد و تهذيب نفس و تعديل عمل است و چه بسيار كساني كه در فكر يا عمل آنها خللي بوده و بر اثر اين زيارت ها، دگرگوني در آنها حاصل گرديده و از كارهاي ناپسند و يا انديشه هاي نادرست رهايي يافته اند، علاوه بر اين كه در زيارت معصومين (علیهمالسّلام) زمينهی استجابت دعا و قضای حوائج و شفاي بيماران، نيز كاملاً فراهم است به طوري كه حكايت هاي بيشمار از اين آثار و نتايج در كتاب ها ثبت و بر سر زبان ها رايج است.
حضرت رضا(عليه‌السّلام) فرمودند: «هر امامي را به گردن دوستان و پيروانش پيماني است كه وفاي به اين پيمان، هنگامي به حدّ تمام و كمال ميرسد كه قبرهايشان را زيارت كند پس هر كه امامان را از روي علاقه زيارت نمايد و به آن چه مورد خواست و رغبت آنان بوده تصديق داشته باشد، روز قيامت شفيع او خواهند بود.»
زيارت حضرت بقيه الله الاعظم(عجّل‌الله‌تعالي‌فرجه)، داراي فضایل و مناقب بسيار زيادي مي باشد و تمام آثار و بركات زيارت اجداد طاهرينش در زيارت آن بزرگوار نيز مي باشد.
حضرت موسي‌بن‌جعفر(عليه‌السّلام) مي فرمايند: «هر كس اوّل ما را زيارت كند، آخرين ما را زيارت نموده و هر کس آخرین ما را زیارت كند اوّلين ما را زيارت كرده است.»( بحارالانوار،ج 100،ص122)
احمد بن ابراهيم مي گويد: خدمت جناب محمد بن عثمان كه نایب دوم حضرت بقيه الله (عجّل‌الله‌تعالي‌فرجه) بود از شوق رؤيت و ملاقات مولاي خودم، شكايت كردم. فرمود: آيا با كمال ميل و محبّت قلبي طالبي كه ايشان را ببيني؟ عرض كردم بلي؛ بعد از كلماتي چند فرمود: به درستي كه امر غيبت ايشان براي همه كس از امور حتمي الهي است و تسليم شدن براي آن بهتر است ولكن به سوي آن حضرت به وسيلهی زيارت و سلام توجه كن.( بحار الانوار، جلد53، ص485)
خود حضرت صاحب الامر(عجّل‌الله‌تعالي‌فرجه) در توقيع و نامه اي به سوي محمد حِمْيَري مي فرمايند: «هر گاه بخواهيد مرا زيارت كنيد و به سوي من توجّه نماييد چنين زيارت كنيد»:
سلامٌ عَلي آلِ يس
زيارت آل ياسين از مشهورترين زيارت نامه هايي است كه در توقيع شريف حضرت ولي عصر(عجّل‌الله‌تعالي‌فرجه) به جناب محمدبن عبدالله حِمْيَري صادر گرديده، اين زيارت با بيست و سه سلام آغاز شده كه سلام اوّل به آل يس، يعني عترت پاك پيامبر(صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) و سلام هاي بعدي هر يك با القاب و عناوين خاصّ حضرت مهدي(عجّل‌الله‌تعالي‌فرجه) مي باشد، سپس با اظهار و اقرار اصول اعتقادي صحيح و گواه گرفتن امامعصر(عجّل‌الله‌تعالي‌فرجه) بر آنها و تجديد وفاداري نسبت به اولياي دين، زيارت به پايان مي رسد و بعد از آن دعايي زيبا، براي نورانيت زائر، به انواع نورهاي الهي آمدهاست. اين زيارت به تصريح بعضي از علما، جامع و كامل و از بهترين زيارت‌‌هاي آن حضرت است كه در همه ي اوقات و در هر مكاني ميشود آن را خواند و مهمترين ويژگي اين دعا آن است كه تعليم دهنده ي اين مجموعه همان كسي است كه خود او را به اين جملات مي خوانيم. معمولاً زيارت ها، از معصومي نسبت به معصوم ديگر صادر شده و حجّتي كيفيت زيارت حجّت ديگري را بازگو نموده است. مثلاً حضرت سجّاد (عليه‌السّلام) زيارت اميرالمؤمنين(عليه‌السّلام) را به نام امين‌الله تعليم مي دهد و يا امام صادق(عليه‌السّلام)، كيفيّت زيارت سيدالشّهدا(عليه‌السّلام) را می آموزد. امّا اين كه حجّتي به خصوص بگويد: با من با اين جملات سخن بگوييد و مرا زيارت كنيد جاي ديگري سراغ نداريم و اين امر از لطايف و خصوصيّات زيارت شريف آل‌ياسين است.
راوي زيارت، شيخ ابوجعفر محمدبن عبدالله حِمْيَري از محدّثان گران‌قدر و دانشمندان نامدار شيعه در اوايل غيبت صغري ميباشد. پدرش عبدالله از اصحاب بزرگوار امام حسن عسكري(عليه‌السّلام) و از مؤلّفان و محدّثان مورد وثوق بوده است. براي اين راوي بزرگوار سه توقيع از سوي آن حضرت در پاسخ به سؤالات او صادر گرديده‌است.
توقيع، به معناي امضا كردن نامه و فرمان و نشان زدن روي نامه ها و نيز پاسخ‌هايي است كه بزرگان و دولت‌مردان، در جواب سؤال‌ها و درخواست‌هاي كتبي از ايشان مي شود، بنويسند.
از منابع اين زيارت مي توان احتجاج طبرسي (ج 2،ص 316) ، بحار الانوار(ج52،ص171 ، ج2،ص 94) و مفاتيح الجنان را نام برد.
درس معارف در زيارت آل ياسين:
معرفت و شناخت اصل و ريشه ي تمام عبادت ها و بندگي هاست و به منزلهي روحي است كه در كالبد همه ي اعمال انسان جريان دارد و اگر اين معرفت نباشد، اعمال خالي از حقيقت مي شوند: نكتهی قابل توجّه اين است كه كسب اين شناخت و معرفت بايد از ناحيهي خود پروردگار ارائه شود؛ چون عقل انسان با يك سري استدلال هاي فطري، به بعضي از معارف اوّليه پي مي برد امّا از رسيدن به ساير معارف عاليه، مثل كيفيّت بندگي، شناخت و صفات كمال و جلال پروردگار عاجز است. لذا بايد اين معارف از خود خداوند اخذ شود و او هم از روي لطف خويش از جانب خود رسولاني را تعيين نموده كه معرفت صحيح خودش را به ما بياموزند .
پس بندگي و عبوديّت از معرفت سرچشمه گرفته و به آن هم ختم مي گردد و هرچه شناخت بالاتر رود بندگي كامل‌تر گشته و انسان را به عمل وامي دارد پس هيچ معرفتي بدون عمل نمي شود و عمل بدون معرفت نيز ارزش چنداني ندارد. مثل بدني كه روح و حيات نداشته باشد پيامبر اكرم(صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) مي فرمايند: « اَفْضَلُكُم ايماناً اًفْضَلَكُم مَعرفةً » بهترين شما در ايمان، بهترين شما از جهت معرفت است.( بحار الانوار، ج3/ 17)
خداوند، تبارك و تعالي، معارف و هدايت هاي خود را از طريق انبياء و اوليایش بر بندگان نازل مي فرمايد و بر امّت است كه در تحصيل و كسب حقايق و معارف فقط بر طريق وحي اكتفا نمايند تا به دام شياطين و مكاتب باطل نيفتند «فَسْئَلوا اَهْل الذِّكْر انْ كُنْتُم لاتَعْلَمُون» اگر نمي توانيد از آگاهان بپرسيد. (سوره انبیا، آیه7)
طبق تفاسير «اَهْل الذكر» ائمه‌ی اطهار(علیه‌السّلام) مي باشند و باید حقايق و معارفي كه براي بشر مجهول و مخفي مانده از طريق آن ها كسب شود. يك نمونه از آن حقايق، زيارت آل‌ياسين مي باشد كه از طريق حضرت بقيهالله(عجّل‌الله‌تعالي‌فرجه) شرف صدور يافته و در آن كمال معرفت و اطاعت و محبّت بيان شده است كه از طريق آن مي‌توانيم قلب خود را به اعتقادات و معارف حقّه محكم كنيم.
زيارت آل ياسين دانشگاهي از معارف حقّه است، كه انسان را به كمال و حقيقت عبوديّت مي رساند و با مداومت و تكرار آن، معارف در قلب تأثير و رسوخ نموده و روح بندگي و تسليم را در انسان ايجاد مي نمايد.
مؤمن منتظر با عرضه داشتن عقايدش به پيشگاه امام زمان(عجّل‌الله‌تعالي‌فرجه) در ايمان قلبي خود مصمّم‌تر و ثابت قدم‌تر ميشود. روزي امام باقر(عجّل‌الله‌تعالي‌فرجه) در حالي كه وارد مسجد‌الحرام مي شدند به سُدير فرمودند: « اي سُدير، همانا مردم مأمور شدند نزد اين سنگ ها (كعبه) بيايند و گرد آن طواف كنند سپس نزد ما آيند و ولايت خود را نسبت به ما اعلام دارند.( اصول كافي، ج2/ 239)
در زمان ائمه‌ی اطهار، دوستان و اصحاب نزد آن بزرگواران آمده عقايد حقّه ي خود را به امام زمان اعلام مي داشتند و در مورد صحّت عقيده ي خود از امامان و پيشوايان معصوم كمك مي خواستند.
ادامه شرح اين زيارت را در شماره‌هاي بعد پي گيري كنید.
شماره نشریه: شمیم نرجس شماره 20