الگویی برای دختران

حضرت فاطمه معصومه(عليها‌السّلام) الگوي دختران جوان

* مريم سالاري                                      

مقدمه

حضرت فاطمه معصومه(سلام‌الله‌عليها) از جمله زنان نادرند که به معناي واقعي کلمه پيرو معصوم  و داراي درجاتي از عصمت هستند. ايشان بهترين الگو براي کساني است که  مي‌خواهند مدارج کمال را طي كنند؛ کساني که در وانفساي غربت زنان اين زمان از يافتن الگو نااميدند. شايد اين سؤال براي نسل امروز به وجود آيد که افرادي چون فاطمه‌ي معصومه(عليها‌السّلام) قرن‌ها  قبل مي‌زيسته‌اند و شرايط زندگي زن در آن دوران با امروز کاملاً متفاوت بوده‌است؛ پس اين افراد نمي‌توانند الگوي نسل جوان امروزي باشند.

در پاسخ بايد گفت: اين بانوي نمونه، دختر امام موسي كاظم، داراي ويژگي‌هايي است که هر زني که به آن معتقد باشد و عمل كند در هر زماني مي‌تواند به كمال مطلوب انساني برسد و به آرامش دنيايي و آخرتي دست يابد. در ادامه برخي از ويژگي‌هاي ايشان را مي‌آوريم. اميد كه با مطالعه‌ي آن راهي براي نجات خود و ديگران بيابيم.

ويژگي‌هاي حضرت معصومه(سلام الله عليها):

1-ايمان و تقوا‌:

تنها راه نزديكي به خداوند، ايمان و تقواي الهي است. «انَّ اَكرَمَكُم عِندَ اللهِ اَتقيكُم»(حجرات، 13). حضرت معصومه(عليها‌السّلام) عبادت و بندگي حق تعالي را سرلوحه‌ي كار خويش قرار داده بودند. در تاريخ آمده‌است كه ايشان در ميان خواهران، برادران و خويشانِ خود از نظر ورع و پاكدامني سرآمد همه بوده‌است(نيکوبرش‌راد، فصلنامه‌ي‌بانوان‌شيعه،ش2،ص101) و به گواه برخي احاديث از معدود افرادي است كه پس از امامان شيعه (عليهم‌السّلام) مقام عصمت را دارا گشته‌است. از جمله امام رضا(عليه‌السّلام) در باره‌ي ايشان فرموده‌است: «مَن زارَ المَعصومَه بِقُم کَمَن زارَني»؛ هر كس معصومه را در قم زيارت كند، گويي مرا زيارت كرده‌است(محلّاتي، رياحين‌الشّريعه، 1368،ج 5،‌ص 35).

نقل است که آيت‌الله مرعشي براي شناخت قبر حضرت زهرا(عليها‌السّلام)  بسيار تلاش کرد تا در عالم خواب به ايشان گفته شد: به دامن کريمه‌ي اهل بيت (عليها‌السّلام)  چنگ بزن که خداوند اراده فرموده که محل قبر حضرت زهرا (عليها‌السّلام)  مخفي بماند. همان جلال و جبروت در قبر مطهّر حضرت معصومه(عليها‌السّلام) قرار داده شده است(نيکوبرش‌راد، فصلنامه‌ي بانوان شيعه، 1382، ص 111).

ايشان فاصله‌ي هفده روزي که تا پايان عمر شريفشان باقي مانده بود را فقط به عبادت حق‌تعالي گذراندند و حجره‌اي را كه ايشان در آن عبادت مي كردند، امروزه به نام بيت النّور زيارتگاه ارادتمندان اهل بيت است.

2- ولايت پذيري :

پس از گذشت يك سال از هجرت امام رضا(عليه‌السّلام) از مدينه به مرو در حالي كه حضرت معصومه(عليها‌السّلام) از فراق برادر، بی‌تاب بود، امام رضا(عليه‌السّلام) نامه‌ای به خواهر خویش نوشت و خواست نزد او بیاید. از این رو، آن بزرگوار آماده‌ي سفر گردید. زمان آن رسیده بود كه فاطمه‌ي معصومه(عليها‌السّلام) فریاد غربت و حقّانیت علیّ‌بن‌موسی‌الرّضا(عليه‌السّلام) را در فضایی بین سرزمین حجاز تا ایران طنین انداز كند و خود را برای جان سپاری در راه دفاع از ولایت آماده نماید. آن حضرت مشتاقانه رنج سفر را به جان خرید و قدم در این راه طولانی نهاد. (سايت پژوهشکده‌ي باقرالعلوم،9/12/90)هرچند به علّت بيماري نتوانست اين سفر را به اتمام رساند، امّا ولايت‌پذيري و عاشقانه در راه ولايت جان دادن را به  تمام دختران مسلمان درس داد.

3-  تبليغ و مبارزات سياسي:

حضرت معصومه(عليها‌السّلام)  براي فرار از ظلم و ستم حکومت و نشر و تبليغ آيين محمدي(صلّي‌الله‌عليه‌و‌آله) و آشکار کردن چهره‌ي نفاق ديني عباسيان و مظلوميت خاندان اهل بيت(عليهم‌السّلام) و روشن ساختن اذهان جامعه نسبت به امامت و ولايت، هجرت را برگزيد. همان‌گونه که امام رضا(عليه‌السّلام) در طول سفرخويش ازمدينه به مرو با بيان سخنان بيدارکننده‌ي خويش اذهان جامعه را نسبت به اهل بيت و جايگاه آن‌ها و نقش امامت در جامعه‌ي مسلمين روشن ساخت، حضرت معصومه (عليها‌السّلام) نيز به همراه برادران خود براي کسب آزادي و بيان مسائل ديني از فرصت استفاده فرمود و با وجود سختي سفر و مشكلات غربت سفرخود را آغاز نمود.

ايشان در اين راه از سختي‌ها و ناملايمات و آزارهاي حکومت هرگز نهراسيد، بلکه برحسب  وظيفه و مسئوليت به تکليف خود عمل كرد. و در اين هجرت، شهادت را به جان خريد و جان به جان آفرين تسليم کرد. (نيکوبرش‌راد، فصلنامه‌ي بانوان شيعه، ش2،صص103،110و111)

4- علم و حکمت:

حضرت معصومه(عليها السلام) در خاندانى كه سرچشمه‌ي علم و تقوا و فضایل اخلاقى بودند، نشو و نما یافت. پس از آن كه پدر بزرگوار آن بانوى گرامى به شهادت رسید، فرزند ارجمند آن امام یعنى حضرت رضا(عليه‌السّلام) عهده‌دار امر تعلیم و تربیت خواهران و برادران خود شد و مخارج آنان را نیز متكفّل گردید. در اثر توجّه زیاد آن حضرت هر یك از فرزندان امام كاظم (عليه‌السّلام) به مقامى شامخ دست یافتند و زبانزد عام و خاص گشتند. آن‌چه مسلّم است این است كه در میان فرزندان امام كاظم(عليه‌السّلام) بعد از حضرت رضا(عليه‌السّلام)، حضرت معصومه(عليها‌السّلام) از نظر علمى و اخلاقى، والاترین مقام‌ را دارد. این حقیقت از اسامى و القاب و تعریف‌ها و توصیفاتى كه ائمّه‌ي اطهار(علیهم‌السّلام) از وى نموده‌اند، هویداست؛ القابي همچون: معصومه، کريمه‌ي اهل‌بيت، شفيعه‌ي روزجزا (درزيارت نامه‌اي که از امام رضا(عليه‌السّلام) درمورد حضرت معصومه(عليها‌السّلام) نقل شده چنين آمده است:«يا فاطمه اشفعي لي في الجنّه» (بحار الانوار، ج99، ص266) و محدّثه‌ي آل طاها. چندحديث معتبر و مشهور ازحضرت معصومه(عليها‌السّلام) با ذکر سند نقل شده‌است(نيکوبرش‌راد، فصلنامه‌ي بانوان شيعه، ص 111).

هم‌چنين با توجّه به این حقیقت كه ارتباط تنگاتنگ و غیر قابل انفكاكى میان تهذیب نفس و طى مدارج اخلاقى و عرفانى و حصول علوم اصیل الهى و حكمت وجود دارد، مى‌توان به رتبه و مقام علمى غیرقابل توصیف حضرت معصومه (عليه‌السّلام) پى برد و به این نكته واقف گشت كه ایشان نیز چون حضرت زینب (عليه‌السّلام) عالمه‌ي غیر‌معلّمه بوده‌اند(سايت تبيان،6/3/91).

5-آينده نگري: ايشان با توجّه به احاديثي که از پدران بزرگوار خود در باره‌ي قداست قم شنيده بودند، موقعي که بيماري بر ايشان غلبه کرد از همراهان خود خواستند تا ايشان را به قم ببرند. اين ژرف‌نگري و آينده‌نگري ايشان باعث رونق افزون‌تر شهر قم  گرديد. شايد اگر ايشان به اين شهر نقل مکان نمي‌ کردند،قم تا اين ميزان تقدّس نمي‌يافت. ايشان با توجّه به دانشي که داشتند مي‌دانستند قم در آينده مرکزيت بسيار بالايي پيدا مي‌کند و پايگاهي براي علما و فقهاي تشيّع مي‌گردد(استاد طاهايي، شهرقم و کريمه‌ي اهل بيت،1381،ص 3).

6- ازدواج: درباره‌ي  عدم ازدواج ايشان دلايل بسياري مطرح شده است و مهم‌ترين دليلي را كه مطرح كرده‌انداين است كه با توجّه به اختناق شديدي که بر خانواده‌ي موسي‌بن‌جعفر(عليه‌السّلام) وارد بود، هيچ گاه فرصت ازدواج پيدا نکردند و تا آخر عمر شريفشان با تقوا و پرهيزگاري تنها زندگي کردند. به هرحال علّت عدم ازدواج آن حضرت هرچه باشد، مهم اين است كه نتوانست بر عملكرد ايشان در زندگي تأثير منفي بگذارد. با توجّه به شرايط زندگي امروز که سن ازدواج خيلي بالا رفته و در برخي مواقع حتّي برخي دختران فرصت ازدواج را نمي‌يابند، تأسّي به سيره‌ي حضرت معصومه(عليها‌السّلام) بسيار کارگشا مي باشد. ايشان با تسليم، توکّل و رضا به قضاي الهي براين امر صبر نمودند. دختران مجرّد نسل امروز نيز اگر امکان ازدواج برايشان مهيا نشد، بايد بدانند که راه کمال برآن‌ها بسته نيست و آن‌ها مي‌توانند در زمينه‌هاي ديگر به موفّقيت برسند. همان‌طور که بسياري از زنان بزرگ ديگر ازدواج نمودند امّا کمتر مانند حضرت معصومه(عليها‌السّلام) داراي برکت و خير شدند. اکنون قم به يُمن وجود ايشان  برکت يافته و روزبه روز برقداست اين بانوي گرامي افزوده مي‌گردد.